Miedzianka

Jedno z upadłych śląskich miasteczek – wymarła wieś położona na północnym ramieniu Wołka w Rudawach Janowickich (470-530 m n.p.m.). Dawniej znany ośrodek górnictwa, dziś stojące w szczerych polach kościół i kilka domów na krzyż. Przejmujące wrażenie robi porównanie dawnych zdjęć przedwojennego rynku w Miedziance z dzisiejszym stanem rzeczy – ś wiadectwo śmierci miasta. Wedle tradycji wydobycie rud w Miedzianej Górze zapoczątkował mistrz gwarecki Laurentius Angelus, półlegendarny pionier górnictwa w Sudetach Zachodnich w połowie XII wieku. Na pewno jednak prace górnicze prowadzono tu na początku XIV wieku, kiedy to Miedziana Góra wchodziła w obręb księstwa świdnicko-jaworskiego.


Dawne zdjęcie Miedzianki, w tle Góry Ołowiane

W połowie XIV stulecia książę Bolko II, zwany Małym wzniósł w Miedziance zamek strzegący cennych złóż. Po śmierci Bolka II właścicielem dóbr miedziańskich i miejscowych sztolni stał się pan na Bolczowieclericus Bolcze. Nastąpiło wtedy wówczas oddzielenie Miedzianej Góry od sąsiedniego Mniszkowa, położonego wyżej na stokach Wołka. Wojny husyckie przyniosły zniszczenia i przerwanie rozwoju miejscowości. Łupem Czechów padł również miejscowy zamek. Jednakże złoty wiek dolnośląskich kopalń – wiek XVI przyniósł ponowny rozkwit miejscowości. Przyczynił się do niego mistrz gwarecki ze Złotego Stoku (Reichensteinu) Diepold von Burghaus mający kontakty z rekinami renesansowej finansjery Fuggerami oraz próbującym im dorównać węgierskim rodem Thurzo.

Miedzianka w XVIII w. (F. Wernher)

 W roku 1519 król Czech Ludwik Jagiellończyk nadał Miedziance prawa miasta górniczego. Działało tu ponad 150 sztolni i szybów. Przebudowano w stylu renesansowym zamek Bolczów, a jego właścicielem stał się w roku 1537 sekretarz króla Zygmunta Starego Alzatczyk Ludwig Jost, zwany z rzymska Decjuszem, który wydał dla Miedzianki statut górniczy. Dobra passa nie trwała jednak długo – złoża rud metali, choć różnorodne, były dość ubogie. Nie spowodowało to jednak upadku świeżo upieczonego miasteczka – w Miedziance zaczęły działać witriolejnia (wytwórnia kwasu siarkowego), wytwórnia ługu wykorzystująca żużel z hałd w dolinie ciągnącej się między Miedzianką a Janowicami Wielkimi, u podnóża Miedzianych Skał.

Meadows around Miedzianka

Miedzianka – łąki pod Wołkiem (z lewej)

Wojna trzydziestoletnia przyniosła zarazę i zniszczenia – w roku 1637 pożar miasteczka i zamku, po jej zakończeniu działało zaledwie pięć kopalń. XVIII-wieczne próby reaktywacji górnictwa nie przyniosły trwałego powodzenia, zwłaszcza że Miedziankę dotknęły dwa poważne pożary – w latach 1729 i 1752. Już po przejściu Miedzianki we władanie Prus doszło nawet do oszustwa – pozorowano w Miedziance wydobycie nieobecnego tu kobaltu, chcąc uzyskać dotacje z królewskiej kieszeni na prowadzenie poszukiwań. Wydobycie podejmowano i przerywano, miasteczko trapiły dalsze pożary (1824). Górnictwo zamierało, ostatecznie upadając w 1925. W Miedziance w XVIII wieku działało również, powszechne wówczas na Śląsku, tkactwo chałupnicze. Pod koniec XIX wieku Miedzianka stała się miejscowością letniskową.

Church in Miedzianka

Kościół – pozostałość po zabudowie miasteczka

Po II wojnie światowej W roku 1945 Miedzianka utraciła prawa miejskie, a Sowieci, w oparciu o stare sztolnie i drążone nowe, prowadzili w Miedziance wydobycie uranu (tzw. zakłady R-1). Miejscowość stało się strefą zamkniętą, a poszczególne budynki zaczęły się zapadać. Wydano zakaz dokonywania ich remontu. Wprawdzie poszukiwania uranu, kosztujące śmierć wielu górników, przed którymi zatajano obiekt wydobycia, zakończyły się w latach 50-tych, jednakże Miedzianka już po nich się nie podniosła.


Rycina ukazująca dawną główną ulicę miasteczka od strony Janowic Wlk.

W latach 70-tych rozpoczęto przesiedlanie mieszkańców do dzielnicy Zabobrze w Jeleniej Górze. Dzisiaj po dawnej Miedziance pozostał XVIII-wieczny kościół katolicki św. Jana Chrzciciela (dawniej miasteczko posiadało dwie świątynie – katolicką i protestancką), skromny w formie, ale i tak wyróżniający się w krajobrazie oraz budynek dawnej gospody. Między Miedzianką a Janowicami Wielkimi znajduje się średniowieczny krzyż pokutny z napisem “Memento”. Warto również przejść się malowniczą drogą grzbietową przez pola w kierunki Mniszkowa – z pięknymi widokami na otaczające pasma górskie: Góry Ołowiane (Kaczawskie), Rudawy Janowickie, Karkonosze i Góry Wałbrzyskie.

Sokole Gory from Miedzianka

Rejon Miedzianki dziś, w tle Góry Sokole

MAPA

PROPOZYCJA WYCIECZKI
NA KOLOROWE JEZIORKA I WOŁEK

Plan Miedzianki w XVIII w. wg F. Wernhera

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *