Sudecka księga pielgrzymia (13)

Rodzina Klahrów

Urodził się dziesięć lat po odsieczy Wiednia, w okresie odzyskiwania przez monarchię Habsburgów od Imperium Osmańskiego ziem chrześcijańskich na Bałkanach, zmarł w roku traktatu wrocławskiego (1742), w którym na sama monarchia musiała zgodzić się na odstąpienie niemal całości Śląska i Ziemi Kłodzkiej Fryderykowi II pruskiemu, jednakże przed jego podpisaniem. Lata jego życia, poza dwoma ostatnimi, przypadły na czas spokoju kiedy to na Śląsku i Ziemi Kłodzkiej rozkwitały architektoniczne perły baroku, które zdobił wewnątrz i na zewnątrz swymi dziełami.

Michał Klahr zwany Starszym przyszedł na świat opodal źródeł Białej Lądeckiej, w nieistniejącym dziś osiedlu Nowa Biela, po którym została jedynie polana przy szlaku zielonym z Bielic na Iwinkę, w rodzinie chłopskiej. Edukację odbywał w szkole prowadzonej przez Towarzystwo Jezusowe w Kłodzku. Wedle anegdoty o. Paweł Stralano (od 1714 rektor Collegium Glacense w Kłodzku, późniejszy prepozyt domu profesów w Pradze – dane za: http://reholnici.hiu.cas.cz/katalog/l.dll?hal~1000100780), podczas wędrówki w rodzinnej wsi Michała,  zobaczył jak chłopiec rzeźbi sprawnie figurki do szopki bożonarodzeniowej i postanowić przyjąć go do szkoły w Kłodzku. Tam młody Michał poznawał rzeźbę od strony teoretycznej i, jak podają różne opracowania, zetknął się z przybyłym z Wiednia artystą Plagiem oraz Karolem Sebastianem Flackerem (twórcą m.in. ołtarza i ambony w sanktuarium wambierzyckim – ok. 1725). Jeśli chodzi o teorię, przypuszczalnie korzystał z barokowego podręcznika sztuki jezuickiego architekta i malarza Andrei Pozzo (1642-1709), autora m.in. projektu katedry w Ljubljanie oraz sklepienia nawy w kościele św. Ignacego Loyoli w Rzymie. Wydana po raz pierwszy w roku 1693 Perspectiva pictorum et architectorum z licznymi rycinami została zadedykowana przez autora cesarzowi Leopoldowi I Habsgurgowi. Ową sztukę perspektywy uznawano wówczas za istotną tak w architekturze, jak malarstwie i rzeźbie. Klahr by poznać współczesne tendencje w sztuce wybrał się również do Pragi, o czym świadczą wykonane przez niego rysunki rzeźb z Mostu Karola. Wkrótce Klahr zaczął wykonywać poważne prace w drewnie. Z okresu kłodzkiego i lat 1717-1720 pochodzą m.in. takie jego dzieła jak ambona (z rzeźbami przedstawiającymi Przemienienie Pańskie – na baldachimie, wizerunkami doktorów Kościoła – św. Ambrożego [z ulem], św. Augustyna [z chłopcem], św. Hieronima [z lwem], św. Grzegorza Wielkiego [z tiarą] i Proroków Pańskich, symbolami Ewangelistów oraz postacią św. Pawła) i konfesjonały w tamtejszym kościele Wniebowzięcia NMP, pozostającego wówczas pod opieką jezuitów, oraz figury wykonane dla kościoła w Niemczy.

Kolumna Trójcy Świętej na lądeckim rynku

W roku 1723 rzeźbiarz wziął ślub a w roku 1724 zamieszkał w Lądku-Zdroju. Był wówczas już znanym artystą – spod jego dłuta wyszły m.in. rzeźby prospektu organowego kłodzkiej fary (1723 – król Dawid, św. Cecylia oraz chór anielski) wykonany na zamówienie o. Seidle i figury ambony kościoła w Krosnowicach (obecnie w Kątach Bystrzyckich), mógł zatem pozwolić sobie na nabycie kamienicy przy lądeckim rynku (dom przy Rynek 1), gdzie otworzył swój warsztat rzeźbiarski. Miasto rozwijało się wówczas, korzystając z bliskości uzdrowiska, zanim strawił je w roku 1739 wielki pożar. Warsztat Klahra szybko zamienił się w głównego dostawcę drewnianych rzeźb do okolicznych miejscowości. Wyposażył on w swe dzieła m.in. kaplicę św. Floriana w Bystrzycy Kłodzkiej (1727), kościół św. Józefa w Bolesławowie (1727 – figury ołtarzowe), kościół w Konradowie (1728), kościół w Roztokach (1729-1730), kościół w Szczytnej (1729), kościół w Wilkanowie (1736) i plebanię w Domaszkowie (po 1735). Dalej rzeźbił też dla kłodzkich jezuitów – z roku 1725 pochodzi ołtarz Wniebowzięcia NMP i figura św. Michała Archanioła dla tamtejszego kościoła. W roku 1725 zmarł ojciec rzeźbiarza a rok później matka Michała. W latach 30-tych Michał Klahr został wybrany na lądeckiego rajcę.

W Lądku-Zdroju, gdzie rzeźbiarz mieszkał do końca życia i gdzie zmarł, zachowały się jedynie prace powstałe po wspomnianym wyżej pożarze w roku 1739, który strawił także dom rzeźbiarza. Należą do nich Ukrzyżowanie w kościele farnym, figura cmentarna Matki Bolesnej (obecnie w muzeum – domu Klahra), figura Chrystusa Zmartwychwstałego na plebanii, płaskorzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem na fasadzie kamienicy rzeźbiarza oraz – najbardziej znana – kamienna kolumna Trójcy Świętej na lądeckim Rynku.

W roku 1727 urodził się syn Michała Klahra, któremu nadano imiona Michał Ignacy (drugie na pamiątkę patrona zgromadzenia jezuitów). Terminował w warsztacie ojca, a po jego śmierci u rzeźbiarza z Barda Ludwika Wilhelma Jaszke. W roku 1746 podjął pracę we własnym warsztacie, kontynuując rolę ojca jeśli chodzi o wyposażanie kościołów Ziemi Kłodzkiej. Jego dziełem jest ołtarz główny, ambona i szopka w lądeckiej farze a także rzeźby w szeregu okolicznych miejscowości m.in. Różance, Stroniu Śląskim, Nowej Wsi Kłodzkiej, Jugowie, Dzikowcu. Zmarł w roku 1807, roku, w którym na Śląsk dotarły wojny napoleońskie.

XVIII-wieczne Ukrzyżowanie w kaplicy św. Krzyża na Krzyżowej (Góry Żelazne) przypisywane M. I. Klahrowi – detal

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *