Ołtarz świętej Barbary
W dawnym panoramach Wrocławia uwagę w rejonie zachodnim – to jest Bramy Mikołajskiej, zwraca oddalona od innych wieża kościoła św. Barbary (obecnie cerkiew), wzniesionego w 2 połowie XV stulecia jako kościół pomocniczy, pogrzebowy dla położonego przy wrocławskim rynku kościoła św. Elżbiety. Wzniesiona w stylu gotyckim ceglana budowla została w znacznej mierze zniszczona podczas II wojny światowej. Wówczas też zaginęły skrzydła jej dawnego poliptyku ołtarzowego przedstawiającego żywot świętej patronki oraz sceny z Męki Chrystusa.
Kościół św. Barbary i Brama Mikołajska na mapie Weyhnera z 1562
Malowany na deskach – jodłowej i świerkowej poliptyk powstał w połowie XV stulecia. Przy zamknięciu przedstawia Ukoronowanie Najświętszej Marii Panny z postaciami Chrystusa i Maryi. Wewnętrzne strony pierwszych skrzydeł zawierały cztery sceny pasyjne – od Modlitwy w Ogrójcu przez Biczowanie, Ukoronowanie cierniem po Drogę Krzyżową oraz cztery paschalne – Złożenie do Grobu, Zmartwychwstanie, Noli me tangere (Nie zatrzymuj mnie) i Wniebowstąpienie. Odpowiadały im na stronach zewnętrznych okazałe wizerunki Ukrzyżowania i Zdjęcia z Krzyża. Opisane sceny były prezentowane w okresie Męki Pańskiej, natomiast w niedziele i wspomnienia patronki kościoła otwierano nastawę, ukazując żywot św. Barbary – chronologicznie: budowę łaźni, spór z Dioskurem o trzy okna wieży, rozbicie bałwanów pogańskich i gniew Dioskura, ucieczkę Barbary, zdradzenie jej przez pasterza, pojmanie, biczowanie, katusze, obcięcie piersi, zawleczenie na śmierć, ścięcie i karę dla Dioskura. W centralnej kwaterze umieszczono świętą z jej atrybutem – wieżą z trzema oknami (symbolizującymi Trójcę Świętą), zaś na ramie – modlitwę do świętej dziewicy. Autorstwo ołtarza przypisuje się twórcom, którzy wykonali także retabulum ołtarza głównego kościoła św. Jakuba w Nysie – Wilhelmowi Kalteysenowi i mistrzowi Marcinowi (określanym dziś anachronicznie i politycznie użytecznie “migrantami” – por. jakby migracja sama w sobie stanowiła element kulturotwórczy, niezależnie od tego kto i jakie szlaki przemierza, np. czy są to Wandalowie w drodze do Afryki Północnej czy Arabowie zmierzający w przeciwnym kierunku – do Hiszpanii i doliny Loary). Archiwalne zdjęcia kwater wrocławskiego poliptyku, w tym także tych zaginionych, można zobaczyć pod tym adresem.
Zachowana część poliptyku – w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie