Jak zwykle, jeśli chodzi o tak zamierzchłe czasy, mamy niewiele faktów i sporo hipotez. Mamy zatem Descriptio civitatum et regionum ad septentrionalem plagam Danubii czyli Opisanie osad i regionów z północnej strony Dunaju, gdzie znalazła się wzmianka „Sleenzane civitates XV”. I tu brak konsensusu, że wzmianka dotyczy domniemanych Ślężan, podobnie brak konsensusu kiedy ów zapisek, zwany Geografem bawarskim, i gdzie powstał. Znajdziemy zatem teorię że jest to dokument wywiadowczy państwa wschodnich Franków, którego pierwsza część powstała przed rokiem 845, a druga – z cytowaną wyżej wzmianką być może dopiero w 1 połowie następnego stulecia, czy też inną że dokument dokumentuje działalność misyjną pośród Słowian i powstał w opactwie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim, gdzie w latach 870-873 przebywał przymusowo św. Metody w związku ze sporem z biskupami bawarskimi, którzy zarzucali mu wkroczenie w obszar ich jurysdykcji, po tym jak Ludwik Niemiecki we współpracy ze Świętopełkiem morawskim pokonał i oślepił Rościsława (Metody jako biskup misyjny został uwolniony dopiero na żądanie papieża Jana VIII). Wtedy też mogło powstać uzupełnienie dokumentu. Inna teoria wiąże ów dokument z klasztorami w Fuldzie i Ratyzbonie.
Widok na Ślężę z Będkowic
Jeśli wzmianka benedyktyńskiego mnicha dotyczy rzeczywiście Ślężan (utożsamianych też ze Zlasanami z dokumentu z 2 połowy XI wieku cytowanego przez kronikarza czeskiego Kosmasa), do wskazanej w niej liczby 15 osad zapewne zaliczał się gród położony na wzniesieniu, u wschodnich podnóży Ślęży, między dzisiejszymi Będkowicami a Strzegomianami. Gród ów, którego regularne, owalne zarysy dobrze widoczne są w danych LIDAR (por. poniżej) badania archeologiczne datują na VIII-XI wiek. Przy niewielkim grodzie (ok. 75 na 65 m), otoczonym wałem o wysokości ok. 1,5 metra i szerokości do 10 m, istniał staw i cmentarzysko niewielkich kurhanów oraz kamienny krąg. W grodzie działała przypuszczalnie produkcja kamieni do żaren z miejscowego kruszywa skalnego. Obecnie znajduje się tu rezerwat archeologiczny z rekonstrukcją drewnianej bramy oraz kilku drewnianych chat. Poniżej grodu powstała później osada, wzmiankowana w dokumencie księcia Henryka Brodatego z roku 1209 określającym granice dóbr książęcych i włości kanoników regularnych, których pod Ślężę sprowadził Piotr Włostowic. Co ciekawe, gród wczesnośredniowieczny (VI-VII w.), złożony z kilkunastu domostw, istniał także na przeciwległym, pn. zachodnim stoku Ślęży, w dzisiejszym Chwałkowie.
Teren dawnego grodu nad Będkowicami – za: mapy.geoportal.gov.pl