Radków

Miasto (ok. 2,5 tysięcy mieszkańców) położone nad potokiem Pośna poniżej miejsca, gdzie spływa on z krawędzi wierzchowiny Gór Stołowych. Osadę wzmiankowano w 1290 roku, choć już wcześniej miał tu istnieć czeski gród: Hradek, od czego pochodziła późniejsza nazwa (h)Radcow, spolszczona w roku 1946 roku na Radków (choć trafniej byłoby chyba Grodków). W 1-szej połowie XIV wieku, za rządów króla Jana Luksemburczyka otrzymała ona prawa miejskie. Pod koniec tego stulecia miasteczko uzyskało mury obronne z trzema bramami – górną (na Broumov), dolną (na Wrocław) i Kłodzką. Na przedmieściu wrocławskim, które zasiedlali rzemieślnicy, istniał kościół św. Bartłomieja, wzmiankowany już pod koniec XIII wieku, którym opiekował się rycerski zakon joannitów,  dzierżących też pobliskie Wambierzyce.


Radków, w tle kamieniołom piaskowca

W roku 1418 król Wacław IV Luksemburczyk przyznał Radkowowi prawa do targów mięsnych i chlebowych w soboty oraz status miasta królewskiego. Działały w mieście wówczas liczne cechy piekarzy, rzeźników, szewców, sukienników i piwowarów. Już siedem lat później na ziemię kłodzką wkroczyła rejza husycka – na jej drodze stanął graniczny Radków. Według kronikarza Marcina z Bolkowa 1 grudnia 1425 roku husyci stanęli pod miastem, a już następnego dnia po wstępnym szturmie poddało się ono taborytom. Jednym z warunków kapitulacji było wydanie zwycięzcom miejscowych księży. Dwóch z nich przebrało się za kobiety, próbując wyjść w grupie mieszczan – jeden z nich został rozpoznany i zabity. Proboszcz Mikołaj, pomimo próśb mieszkańców, postanowił pozostać w kościele. Na rozkaz radykalnego husyckiego watażki – kaznodziei Ambrożego z Hradca owinięto radkowskiego księdza, który odmówił przejścia na husytyzm, w snop słomy i podpalono, wreszcie wrzucono do kadzi


Radkowski rynek

Po zniszczeniach husyckich rejz nastały niespokojne czasy raubritterów, a potem wojny o koronę czeską. Jak podaje kronika Piotra Eschenolera w sierpniu 1469 oddział wojsk węgierskich króla Macieja Korwina zdobył, spalił i splądrował Radków. Po latach i zwolnieniach podatkowych odbudowano miasteczko, jednak w sierpniu roku 1545 pożar strawił większość zabudowy. W 2 połowie XVI wieku miasto, które ponownie podniosło się ze zgliszczy, otrzymało obok nowych zabudowań, w tym dzisiejszego kościoła św. Doroty (wówczas zboru protestanckiego, od 1623 roku użytkowanego przez katolików) prawo do dwóch ośmiodniowych jarmarków. W roku 1613 Radkowowi przyznano wyższe prawa sądownicze. Pięć lat później wybuchła wielka wojna, która miała trwać lat trzydzieści.

Fragment dawnych murów obronnych

Miasteczko stało się jedną z baz rebelii przeciw królowi Ferdynandowi, co skończyło się w roku 1623 odebraniem mu przywilejów, które częściowo przywrócono w roku 1629. W roku 1625 Radków dotknęła zaraza, zabierając ze sobą większość mieszkańców, w listopadzie 1632  roku przeszły tędy łupieskie wojska szwedzkie, zaś rok później nadeszła kolejna epidemia. Nic dziwnego, że w roku 1642 ludność miasta liczyła zaledwie kilkadziesiąt osób.

Radków w 1-szej połowie XVIII w. (Pompejus za F. Wernherem)

Koniec wojny trzydziestoletniej w roku 1648 nie przyniósł końca czasu nieszczęść i chorób. W roku 1680 w hrabstwie kłodzkim wybuchła ponownie zaraza, w samym Radkowie zmarło wówczas ok. 500 osób. Rozpoczęły się poszukiwania przyczyn tragedii i znaleziono dwóch grabarzy, którzy na śledztwie przyznali się do paktu z diabłem i sporządzenia trucizny, która sprowadziła mór. Jeden z nich zmarł w trakcie procesu, drugiego stracono w Kłodzku w marcu 1682 roku.


Wotywna kolumna maryjna na rynku

Na zakończenie zarazy wystawiono w radkowskim rynku wotywną kolumnę maryjną. W roku 1738 ponowny pożar zniszczył sporą część zabudowy, w tym kościół św. Bartłomieja, który w 2 połowie XVIII w. został rozebrany (na kopii rysunku Wernera z 1739 powyżej widnieje jako zrujnowany kościółek cmentarny). Zapowiadał on okres wojen śląskich, kolejny trudny dla miasteczka okres, w wyniku którego Radków znalazł się po stronie pruskiej, tuż nad granicą z Austrią. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku nadeszły dla pogranicznego miasteczka lepsze czasy – powstały zakłady tkactwa lnianego, działały browar i gorzelnia. Powyżej miejscowości, na stoku Gór Stołowych potężny kamieniołom piaskowca, zaś w roku 1903 doprowadzono nieczynną dziś linię kolejową ze Ścinawki. W roku 1905 powstał kościół ewangelicki (obecny kościół św. Andrzeja), następnie gazownia.

Kościół św. Doroty w Radkowie

Radków zaczął również odgrywać rolę jako miejscowość wypadowa w Góry Stołowe. Dziś jest sennym miasteczkiem pod malowniczą ścianą skalnego płaskowyżu z dominującym w panoramie ponad 500-metrowym zboczem Szczelińcem Wielkim. W rynku, obok zabytkowych kamienic (jedna z nich, z figurą św. Floriana w szczycie posiada renesansowy portal z 1577 roku), głównie z okresu po pożarze miasta w 1738 roku oraz wotywnej kolumny maryjnej z roku 1680 za ocalenie mieszkańców Radkowa przed zarazą, stoi trzykondygnacyjny ratusz z wieżą krytą ostrosłupowym hełmem. Wzniesiono go pierwotnie w roku 1545 jako budynek renesansowy. Obecny kształt otrzymał jednak po wspomnianym pożarze. Podobną historię przeszedł XVI wieczny kościół św. Doroty, którego obecna bryła zawiera jedynie renesansowe detale w przyziemiu (kruchty południowa i północna).

Nepomuk pod kościołem św. Doroty

Poniżej kościoła znajdziemy barokową figurę św. Jana Nepomucena z roku 1715 oraz zachowany fragment miejskich murów obronnych. Powyżej miasta na potoku Czerwonogórskim spływającym z doskonale widocznych stąd Broumowskich Ścian utworzono zalew z ośrodkiem wypoczynkowym. Na wznoszącej się nad nim Guzowatej latem 2019 roku otwarto platformę widokową z ławeczkami i panoramą Gór Stołowych. Z Radkowa prowadzą szlaki w Góry Stołowe – żółty na Szczeliniec Wielki przez Pasterkę oraz niebieski w Radkowskie Skały. Przy dawnych ścieżkach pątniczych prowadzących od Bożanowa do Wambierzyc stoi szereg krzyży, kapliczek i figur przydrożnych. Niektóre z nich uzupełniono w ostatnich latach.

Swimming pool in Radkow

Zalew w Radkowie, w tle Koruna

MAPA

PROPOZYCJE WYCIECZEK
DO PASTERKI
PRZEZ WZGÓRZA ŚCINAWSKIE

 

Radków na rycinie Pompejusa

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *