Jesenik

Miasto (ok. 12 tys. mieszkańców) w czeskiej części Dolnego Śląska, położone w śródgórskiej kotlinie (dolina Białej) na granicy Gór Złotych (Rychlebów) i Hrubego Jesenika. Powstało w połowie XIII wieku, przy dawnym szlaku prowadzącym ze Śląska na Morawy, który tu się rozwidlał. Nosiło wtedy łacińską nazwę Vriwald (niemiecki Freiwalde). Prawa miejskie uzyskało pod koniec tegoż stulecia, już wtedy istniał tu cech rzeźników i piekarzy. Dzieje miejscowości od początku były związane z księstwem biskupów wrocławskich z siedzibą w Nysie, obejmującym tę część Śląska aż po Hruby Jesenik. Z 1 połowy XIV stulecia pochodzą wzmianki o wydobyciu w okolicy rud żelaza i istniejących tu 13 kuźnicach (hamerniach) oraz o miejscowym kościele. Ruda z Jesionika trafiała do krajów zachodniej Europy, m.in. aż do Anglii.

Łąki nad Jesenikiem

Widok na Jesenik ze zboczy Studnicznego vrchu, w tle otoczenie doliny Białej Głuchołaskiej i Pradziad

Pod koniec XIV wieku jednak górnictwo upadło, a okoliczne osady pomocnicze wyludniły się. Po zawierusze wojen husyckich, pod koniec XV stulecia nastąpił renesans wydobycia – obok żelaza poszukiwano tu także srebra i złota. W roku 1506 miasto otrzymało kolejne przywileje i herb. Na początku XVI wieku działali tu m.in. ówcześni europejscy magnaci finansowi Fuggerowie. Pod ich rządami dotarł do Jesionika protestantyzm. Fuggerowie nie zarobili jednak wiele w Jesioniku, gdyż złoża okazały się mało wydajne. Górnictwo żelaza przetrwało wprawdzie w rejonie miasta aż do końca wieku XVII, jednak w bardzo ograniczonym zakresie. W roku 1547 biskupstwo wrocławskie odkupiło miasto i dość łatwo zahamowało postępy reformacji (w roku 1651 ludność miasta była całkowicie katolicka). Więcej problemy sprawiało czarostwo – w latach 1622-1684 w Jesioniku odbył się, głównie z inicjatywy miejscowych mieszczan, szereg procesów o czary (podobne miały miejsce na Morawach, po drugiej stronie pasma Hrubego Jesenika). Wojna trzydziestoletnia przyniosła wielokrotne przemarsze wojsk obu stron, zniszczenia i kontrybucje. Pod koniec XVII wieku miasto trapiły także pożary, największy z nich miał miejsce w 1696 roku. W XVIII wieku Jesenik podobnie jak wiele innych śląskich miast stał się ośrodkiem tkactwa, które upadło wraz z tzw. rewolucją przemysłową.

Łąka nad jesenickim uzdrowiskiem

Jesenik łaźnie – w głębi Poprzeczny Wierch w Górach Opawskich

Po XVIII-wiecznych wojnach śląskich i podziale Śląska, Jesenik pozostał po austriackiej stronie. Do I wojny światowej mieszkała tu głównie ludność pochodzenia niemieckiego i katolicka (ponad 90 %). Początek XIX wieku przyniósł rozwój w Jesioniku przemysłu. XIX wiek to jednak przede wszystkim czas działalności w Jeseniku Vincenza Priessnitza (tego od prysznica), który utworzył na nasłonecznionym zboczu w osiedlu Grabenberg pierwsze na świecie sanatorium wykorzystujące balneoterapię. W roku 1850 osiedle stało się częścią miasta. Pod koniec XIX wieku powstawały kolejne budynki sanatoryjne, ujmowano w kamienne cembrowiny i studzienki kolejne źródełka na stokach Studnicznego Wierchu (m.in. Praskie, Polskie, Rumuńskie, Słowiańskie, Priessnitzowe) i Zlatego Chlumu. W roku 1899 na tym ostatnim szczycie wzniesiono wieżę widokową, z której kuracjusze mogli podziwiać panoramę Sudetów Wschodnich. W przewodniku Karla Bedekera po południowych Niemczech i Austrii jesenickie łaźnie były reklamowane jako “słynne hydrolecznicze założenie Priessnitza, wynalazcy systemu.”

W balneoparku jesenickim

W balneoparku

W roku 1888 Jesenik uzyskał połączenie kolejowe z Głuchołazami i Hanuszowicami (przez przełęcz w Ramzovej). Po roku 1918 Jesionik stał się częścią Czechosłowacji, a w roku 1938 jako część Sudetów został zajęty przez Niemcy. Obecnie Jesenik wraz z “Łaźniami” stanowi centrum turystyczne i wypoczynkowe. Z zabytków zachował się gotycki zamek na wodzie wzniesiony na początku XV stulecia na miejscu XIII-wiecznej wieży obronnej, rozbudowany na przełomie XV i XVI wieku oraz przebudowany po pożarze w roku 1727. Zamek był kiedyś siedzibą lenników biskupów wrocławskich, obecnie mieści się w nim muzeum regionalne. Późnorenesansowy budynek ratusza z roku 1610 został przebudowany na barokowy w roku 1710. Neorenesansowy kościół Wniebowzięcia NMP wzniesiono w latach 80-tych XIX wieku, na miejscu dawnego gotyckiego z początku XV stulecia. Z końca XIX wieku pochodzi neoromańska kaplica klasztorna.

W uzdrowisku Jesenik

W uzdrowisku

Oprócz tego w Jesioniku znajdziemy barokową kolumnę wotywną św. Trójcy z roku 1721, XVIII-wiecznego nepomuka, barokowe i neorenesansowe kamienice i wille, a także dom Wincentego Prysznica z roku 1822. W położonym na stoku nad miastem uzdrowisku zwracają uwagę neobarokowo-secesyjny budynek sanatorium z lat 1909-10, neogotycki nagrobek Priessnitzów z roku 1853, kilka innych pomników, sporo ocembrowanych źródełek, drzewa – pomniki przyrody, a także Słoneczną Łąkę z kompozycjami kamiennymi i pięknym widokiem na Hruby Jesenik, zawierającą szereg urządzeń do moczenia kończyn oraz działającą replikę pierwowzoru prysznica. Prowadzą stąd szlaki turystyczne i spacerowe w masyw Studnicznego Wierchu (991 m n.p.m.) oraz Jaskini na Pomezi.

Prysznic w jesenickim uzdrowisku

Prysznic w jesenickim uzdrowisku

Najdete nás na mapy.cz
KAMERA – ZOB. POZYCJA JESENIK – LAZNE/JIH (uwaga, żeby zobaczyć całe zdjęcie na niektórych kamerach w Mozilla FF należy kliknąć w otwartym oknie przeglądarki z obrazem live zakładkę “pokaż obrazek”)
PROPOZYCJE WYCIECZEK
od JASKINI NA POMEZI

 

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *