Bardzkie Boże Narodzenie: Sedes Sapientiae
Czyli po polsku: Stolica Mądrości. Jest to jedno z wezwań Litanii Loretańskiej. Oznacza Maryję, która stanowi tron dla Mądrości – wcielonego Boga – Dzieciątka Jezus, spoczywającego na kolanach Matki. Pochodzenie tego typu przedstawienia ma przypuszczalnie swe źródło w powstałym pod koniec starożytności (V-VI w. po Chr.) Akatyście ku czci Bogurodzicy śpiewanym po grecku na Wschodzie na święto Zwiastowania NMP (25 marca). Wśród wezwań owego hymnu znalazło się m.in. takie: Bądź pozdrowiona (a. raduj się – chajre), któraś jest stolicą Króla! (Basileos katedra). Akatyst w XII-XIII w. doczekał się tłumaczenia na języki słowiańskie a jeszcze wcześniej, bo najpóźniej na początku IX w. został przetłumaczony na łacinę. Najpóźniej na przełomie XI i XI w. przedstawienie graficzne Stolicy Mądrości dotarło z Cesarstwa Greckiego na Zachód, gdzie spotykamy je na krzyżu zmarłej w roku 1011 ksieni z Essen Matyldy (Mechtyldy), wnuczki Ottona I. Poniżej zdobnego krucyfiksu znajduje się tronująca Madonna z Dzieciątkiem, u stóp której klęczy Matylda. Zbliżony wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem zawiera figura z Barda, choć, w przeciwieństwie do przedstawienia z Essen, obie postaci posiadają lekki, tajemniczy uśmiech.
Matka Boża Bardzka
Z końca X wieku i z Essen pochodzi również tronująca Złota Madonna, uważana za najstarszą rzeźbę Maryi z Dzieciątkiem. Układ postaci jest tu jednak odmienny niż w przedstawieniu na Krzyżu Matyldy i w wizerunku z Barda. Obecne datowanie tego ostatniego na początek XI wieku każe go zaliczyć do najstarszych zachowanych rzeźb Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus oraz przedstawień Sedis Sapientiae. O czym warto pamiętać zwłaszcza w okresie Bożego Narodzenia.
Krzyż Matyldy
więcej o sanktuarium bardzkim: