Arcybiskup Arnost i miasto Kłodzko

Był pierwszym arcybiskupem praskim, współzałożycielem uniwersytetu w stolicy Czech, znanym reformatorem i dyplomatą. Spoczął w niewielkim Kłodzku, na pograniczu z księstwami śląskimi, a jego popękany w tajemniczy sposób nagrobek do dziś jego pokazywany w tamtejszej farze. Jego doczesne szczątki wróciły do miasta, gdzie się wychował  i dostąpił mistycznych przeżyć. Urodził się 25 marca 1297 roku a zatem w święto Zwiastowania jako najstarszy syn Arnoszta (czyli Ernesta) z Hostinki, który pełnił urząd burgrabiego w ziemi kłodzkiej i jego żony Adliczki. Dzieciństwo spędził w Kłodzku, gdzie uczęszczał do szkoły przy kościele Najświętszej Marii Panny prowadzonej przez zakon szpitalników czyli joannitów.

Tam nastąpiło zdarzenie, które zmieniło jego życie. Arnoszt sam je opisał, już jako biskup, w relacji przekazanej opatowi Neplachowi z prośbą by została odczytana dopiero po jego śmierci. Relację ową autor zaczyna tak: niech dowiedzą się wszyscy, którzy to pismo będą czytać lub słuchać, że ja, Arnoszt, świętego kościoła praskiego pierwszy arcybiskup, wielki grzesznik wśród grzeszników… ujrzałem opisane niżej miraculum, straszliwe i dla mnie bardzo gorzkie…”. Otóż, gdy Arnost jako uczeń szkoły joannitów,  modlił się w kościele farnym podczas śpiewanych nieszporów, wizerunek Matki Bożej, który  znajdował się nad ołtarzem głównym odwrócił od niego twarz z wielką dezaprobatą (valde indignanter et iracunde)). Arnoszt uświadomił wtedy sobie własną grzeszność. Modlił się by nie odwracało się od niego Dzieciątko Jezus i żarliwie prosił Najświętszą Marię Pannę aby znów zwróciła ku niemu twarz, co nastąpiło. Relację Arnoszta cytowali jego biografowie m.in. kanonik wyszehradzki Wilhelm z Lestkowa w swoim Vitae venerabilis Arnesti (Fontes rerum Bohemicarum, vol. 1, s 388-389), napisanym tuż po śmierci Arnoszta. Od tej pory Arnoszt starał się by Matka Boża spoglądała na niego łaskawie. Widzenie z kłodzkiej fary wywarło na nim niezatarty wpływ, czego dowodem jest wspomniane wyżej świadectwo. Sam kościół w Kłodzku stał się miejscem jego duchowego nawrócenia, co zaznaczył również w swej ostatniej woli.

Widzenie Arnoszta z XVII-wiecznego żywota pióra jezuity Bogusława Balbina

Ojciec wysłał następnie Arnosta do oddalonego o trzy mile Broumova, gdzie ów pobierał “przez dłuższy czas“, jak sam zanotował, nauki w szkole przy tamtejszym klasztorze benedyktynów. Edukację uzupełnił w szkole katedralnej w Pradze, po czym udał się na studia prawnicze i teologiczne w Italii – Bolonii i Padwie. W roku 1338 otrzymał godność kanonika praskiej kapituły katedralnej i dziekana kapituły w Sadskiej. W roku 1339 został dziekanem praskim. W roku 1342, w którym powierzono mu funkcję kolektora świętopietrza, posłował do przebywającego w Awinionie papieża Klemensa VI. W marcu roku 1343, po śmierci Jana z Drażic, został wyświęcony w Awinionie na biskupa stolicy Czech. W listopadzie roku 1344, przy wsparciu króla Czech  erygowano arcybiskupstwo praskie (do tej pory Praga podlegała metropolii mogunckiej, co wyrzucił Janowi Luksemburczykowi we Wrocławiu biskup Nankier). Na wiosnę roku 1345 na wezwanie króla Jana ruszył na Śląsk, gdzie Luksemburczyk najechał ziemie księcia świdnickiego Bolka II Małego – sojusznika Kazimierza Wielkiego. Musiał jednak odstąpić od oblężenia  Świdnicy i skierował się na Śląsk górny, gdzie wkroczyły wojska Kazimierza. W lipcu armia Luksemburczyka znalazła się aż pod Krakowem, skąd jednak Czesi musieli się wycofać i we wrześniu w Pyzdrach zawarto rozejm.

W sierpniu 1346 roku zginął w bitwie pod Crecy we Francji Jan Luksemburczyk a królem Czech został Karol. Koronacja nastąpiła jednak dopiero we wrześniu roku 1347. Na jesieni roku 1346 Arnost był w Awinionie z misją dotyczącą poparcia papieża dla koronacji Karola IV na króla Rzymian i cesarza. Arnost rozpoczął także budowę gotyckiej katedry św. Wita. W roku 1348 erygowano uniwersytet praski, którego pierwszym kanclerzem został Arnost. W roku 1349 ogłosił statuty stanowiące ramy prawne działania Kościoła w Czechach. W 1349 roku ufundował wraz z braćmi Smilem i Wilhelmem klasztor kanoników regularnych w Kłodzku, na południowo-zachodnim zboczu góry zamkowej. Do miejscowego kościoła Zwiastowania Najświętszej Marii Panny ufundował obraz tronującej Matki Bożej z Dzieciątkiem, nazwany potem Madonną Kłodzką, który po zrujnowaniu klasztoru kanoników regularnych w pierwszych latach wojny 30-letniej, obraz, ukryty podczas walk przeniesiono do kłodzkiej fary a obecnie jest eksponowany w Berlinie. Sam klasztor kłodzki wkrótce stał się znany ze swego skryptorium – jedna z hipotez łączy z tym miejscem powstanie Psałterza floriańskiego, gdyż w roku 1405 pochodzący właśnie z Kłodzka zakonnicy zakładali podkrakowski klasztor Bożego Ciała. Kłodzką proweniencję przypisuje się także ewangeliarzowi z początku XV wieku, który trafił do Krakowa.

Arnoszt zmarł w czerwcu 1364 w Rudnicy nad Łabą i zgodnie ze swoją wolą został pochowany w kłodzkiej farze. Wkrótce powstał żywot arcybiskupa pióra prepozyta kłodzkich kanoników regularnych – Jana. Nagrobek arcybiskupa z czerwonego marmuru wykonany w latach 70-tych XIV w. W połowie XVI wieku, to jest podczas triumfów reformacji na ziemi kłodzkiej nagrobek zaczął pękać, co odnotowano w Glaciographii z roku 1625. Wcześniej, bo w roku 1468 tj. roku rozpoczęcia wojny o koronę czeską między władcą Węgier Maciejem Korwinem a “królem husytą” – Jerzym z Podiebradów, gdy Kłodzko znajdowało się pod ogłoszonym w kwietniu 1467 r. przez legata papieskiego interdyktem, przy nagrobku znaleziono dwukrotnie wyciek oleistego balsamu o przedziwnej woni, co odnotowała współczesna Kronika klasztoru kanoników regularnych z Kłodzka. Balsam ów mieszkańcy zbierali jako cudowny a autor Kroniki, prepozyt Michał Czacheryc określił go jako “wodę łez”. Część balsamu joannici kłodzcy przesłali papieskiemu legatowi Rudolfowi, który otrzymał też żywot arcybiskupa praskiego. W kwietniu 1468 roku Rudolf ograniczył interdykt a prepozyt Michał starał się o jego całkowite zniesienie, co nastąpiło w maju.

Kłodzka Madonna z klęczącą postacią fundatora

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *