Stary Wielisław

Wieś położona na pograniczu Kotliny Kłodzkiej, w cieniu Łomnickiej Równi w Górach Bystrzyckich (i niejako na uboczu sąsiedniej, gwarnej Polanicy). Jedna z najstarszych osad na ziemi kłodzkiej założona w połowie XIII wieku, choć według tradycji już święty Wojciech, zdążając na dwór polskiego księcia Bolesława, zatrzymał się tu w drodze u proboszcza. Pierwsza wzmianka o wielisławskim kościele pochodzi z końca XIII wieku właśnie. Na początku XV wieku wieś była ośrodkiem kamieniarskim – istniał tu łom i wapiennik, a także wspomniany kościół. Kościół ten zniszczyli husyci Jana Kralovca podczas najazdu na ziemię kłodzką w roku 1428.

Przydrożna kapliczka nad Starym Wielisławiem, w tle Góry Bystrzyckie

27 grudnia roku 1428 miała miejsce na polach pod Starym Wielisławiem (w stronę Szalejowa Dolnego) jedna z największych bitew wojen husyckich zakończona zwycięstwem taborytów. Podczas ucieczki z pola bitwy poległ książę Jan, pan na Ziębicach, ostatni z tamtejszych Piastów (w miejscu domniemanej jego śmierci wystawiono na początku XX wieku kaplicę – dziś przy drodze do Kłodzka). Przyczyną klęski wojsk śląskich, w której straciło życie prawie 700 żołnierzy był nierozważny szturm ciężkozbrojnych rycerzy na husycki tabor, zza którego Czesi skutecznie się ostrzeliwali. Bitwa pod Starym Wielisławiem była zachętą do śmiałego ataku husytów na Śląsk, który nastąpił w roku następnym.

Stary Wielislaw

Dziedziniec kościoła w Starym Wielisławiu

Nic dziwnego, że wystawiony po doświadczeniach wojen husyckich w połowie XV wieku gotycki kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej był wzorowany na zachodnich kościołach obronnych. Został otoczony murem z otworami strzelniczymi, a od wewnątrz nakrytą dachem galerią. Mur posiadał wieżę bramną z sąsiadującym spichlerzem. Krużganki muru były jednak wykorzystywane głównie jako soboty, tworząc schronienie dla pielgrzymów, którzy wcześniej przybyli na uroczystości religijne. W wyniku dalszej przebudowy zamurowano otwory strzeleckie, zaś wieżyczki murów adaptowano na kaplice. Kościół szybko stał się popularnym sanktuarium, a do znajdującej się tu XIII-wiecznej figurki Matki Boskiej, autorstwa miejscowego artysty, przybywali liczni pielgrzymi.

Obejście sanktuarium w Str. Wielisławiu

Spacer wokół kościoła

W roku 1625 znano już zapewne miejscowe źródła szczaw mineralnych (dziś w Starym Wielisławiu wytwarza się wodę “Polanica-Zdrój”), gdyż wieś jest wymieniana obok m.in. Dusznik, Polanicy i Kudowy wśród dwunastu miejscowości posiadających walory lecznicze. W okresie kontrreformacji właścicielami Starego Wielisławia byli jezuici, a po zakończeniu wojny trzydziestoletniej częścią osady władał właściciel Gorzanowa – hrabia Johann Arbogost von Annaberg. W roku 1660 do Wielisławia trafiły relikwie patronki miejscowego kościoła – Katarzyny Aleksandryjskiej.

Sanktuarium MB Bolesnej

Fronton i mur obronny wokół kościoła św. Katarzyny

Po Annabergu Wielisławiu “dolnym” ulokowała się rodzina von Herberstein, która założyła tu dwór otoczony, zniszczonym dziś parkiem. Baron Jan von Herberstein z powodu surowości był przedmiotem wielkich utyskiwań swoich poddanych, którzy wzniecili nawet bunt przeciw swemu panu, nie przyniósł on jednak powodzenia. W wieku XIX utrzymywał się podział wsi na części należące do różnych właścicieli, a cała miejscowość liczyła ponad 1100 mieszkańców. W roku 1890 przez wieś poprowadzono kolej z Kłodzka do Polanicy-Zdroju zaczęli również przybywać tu turyści peregrynujący w Góry Stołowe i Bystrzyckie. Wielisław nie sprostał jednak konkurencji sąsiedniej Polanicy i utrzymał charakter wsi rolniczej. Dziś głównym zabytkiem osady, dla którego niewątpliwie warto tu przybyć jest opisany powyżej kościół stanowiący sanktuarium Matki Boskiej, reaktywowane w roku 2000. Pierwotnie gotycka budowla podlegała rozbudowom w XVI i XVIII wieku – wystrój wnętrza ma charakter głównie barokowy i rokokowy.

Sanctuary in Stary Wielislaw

Wielisławskie soboty

Popularność sanktuarium na przestrzeni dziejów wzmagały wiązane z nim cudowne zdarzenia relacjonowane przez mieszkańców okolic. I tak, XIII-wieczna figurka Maryi została wyrzeźbiona na podstawie widzenia jakiego doświadczył jeden z chłopów i miała ocaleć z pożogi wywołanej przez husytów, mimo że cały kościół spłonął. Gdy w roku 1620 oddziały protestanckie ruszyły do Starego Wielisławia z zamiarem ograbienia kościoła, ich dowódca podczas jazdy nagle zmarł, zaś świątynia pozostała w rękach katolików. Gdy w roku 1713 zaraza dotknęła ziemię kłodzką, w niewyjaśniony sposób ominęła wieś. Modlitwom zanoszonym w miejscowym sanktuarium przypisywano również uzdrowienia notowane w miejscowych kronikach. Stary Wielisław odwiedzili m.in. kardynał Stefan Wyszyński oraz biskup krakowski Karol Wojtyła. Odpusty w kościele mają miejsce w niedzielę poprzedzającą święto Matki Boskiej Bolesnej (15 września) oraz w dniu patronki świątyni św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Z pól za kościołem rozciąga się ładny widok na wał Łomnickiej Równi w Górach Bystrzyckich.
Sanktuarium w Starym Wielisławiu

Sanktuarium wielisławskie
 
MAPA
WIĘCEJ O WIELISŁAWSKIM SANKTUARIUM
GALERIA DODATKOWA

Wnętrze kościoła po zamontowaniu kraty w prezbiterium

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *