Szczawno-Zdrój

Miasto uzdrowiskowe (ok. 5,5 tys. mieszkańców, 400-440 m n.p.m.) położone u stóp Gór Wałbrzyskich, łączące się z zabudową Wałbrzycha. Osada leżąca w tym miejscu była wzmiankowana w 1221 roku, stanowiła wtedy własność księcia Henryka Brodatego. Następnie weszła w skład dóbr książańskich, które od roku 1509 były domeną Hochbergów. Miejscowe szczawy wodorowęglanowe były znane już pod koniec XVI stulecia, jednakże dokładne badania ich składu chemicznego przeprowadzono w 2-giej połowie XVIII wieku. Wkrótce też zaczęła powstawać infrastruktura uzdrowiskowa, utworzono również kompleksy parkowe. Okolica była wówczas malownicza a krajobraz odmienny. Jak opisuje K. F. Mosch w swym przewodniku (cyt. za polską edycją z roku 1821): “dolina, w której osada Salzbrun jest zbudowaną, jest jedna z najpiękniejszych i najweselszych w całej okolicy (…) Największa część domów rozpościera się po zielonych łąk kobiercach, albo jest osadzona wśród pysznych ogrodów, albo też na koniec świecą się niektóre na pochyłościach pagórków. Tu mruczący Salzbach środkiem swe srebrzyste fale pędzi i pomiędzy starannymi właścicielami zagród zgodne granice stanowi. Od surowe północy i ostrego wschodu rozkoszne to miejsce zasłania wiekopomna lasota Starego Książa (…) od zachodu  ciągną się czerwone pola ku Strudze i Chełmcowi a pod południe wznoszą się coraz wyższe i piękniejsze gór lesistych obłąki [łuki]”. Jak pisał Mosch Szczawno od kilkuset lat pieczętowało się studzienką w kształcie wieżyczki, która jeszcze w roku 1811 stała w tej samej formie nad zdrojem, zaś na jego cembrowinie została wyryta data 1594, świadcząca o początku urządzenia.

Widok ogólny uzdrowiska Szczawno-Zdrój

Szczawno-Zdrój spod wieży Anny

Na początku XIX wieku istniało tu pięć znanych i użytkowanych źródeł: górne, młynarskie, kwaśne, Henryka i Heilbrunn. Kuracja z nich była pitna, uzupełniająco stosowano kozie i ośle mleko oraz serwatkę. Goście bardziej nastawieni na rozrywkę, jak pisze Mosch, mogli w gościńcach i u miejscowych kupców bez problemu dostać szeroki wybór piwa i wina. Z zachowanej do dziś starej zabudowy Szczawna należy wymienić mieszczące się przy ul. Sienkiewicza dworek Marii z roku 1847, przy ul. Wojska Polskiego – dawny pensjonat Hauptmannów z 1818 roku, obecnie “Korona Piastowska”, w którym mieszkał m.in. Zygmunt Krasiński oraz budynek sanatorium “Młynarz” z 1821 r. Najciekawszy jest jednak ciąg znajdujący się w centrum uzdrowiska. Pod koniec XIX wieku wzniesiono tu obecny budynek teatru z okazałą salą w stylu neorokoko, a także przylegającą do niego halę spacerową o długości 70 metrów i pijalnię wód mineralnych. Poprzednie budynki zniszczył pożar.

Szczawno Zdrój - uzdrowisko

Teatr w Szczawnie-Zdroju

  Nad uzdrowiskiem góruje okazały budynek dawnego Grand Hotelu, nazwanego potem Dworem Śląskim z 1911 roku, gdzie gościł m.in. Winston Churchill. Najlepiej panoramę uzdrowiska można podziwiać spod znajdującej się na skarpie nad parkiem zdrojowym wieży zegarowej z 1818 roku, zwanej także wieżą Anny. Wieżę usytuowano nad ujęciem wodnym znanym już w czasach prehistorycznych. Na sąsiadujących zboczach ciągnie się park, przechodzący w las na Wzgórzu Gedymina, gdzie dawniej istniała wieża widokowa. Grzbiet ów, w XIX wieku zwanych Wachtbergiem był popularnym punktem widokowym i celem spacerów kuracjuszy. Oglądano stąd zamek Bolków a przy dobrej widoczności także daleki Grodziec, Legnicę, Lubiąż, Strzegom, Świdnicę, Ślężę, zamek Książ oraz okalające kotlinę Wałbrzycha góry.

Wielkanoc w Szczawnie-Zdrój

Hala spacerowa w Szczawnie-Zdroju

Obok parku zdrojowego w Szczawnie znajduje się także Park Szwedzki, położony na przeciwnym zboczu doliny, za Grand Hotelem. Łączna powierzchnia parków wynosi 17 ha, a ilość gatunków – prawie 200. Obok licznych pomnikowych drzew (130 okazów) – buków, dębów, miłorzębów, kasztanów, modrzewników, jesionów, klonów rosną tu m.in. różaneczniki, jałowce, cypryśniki, cisy, magnolie oraz kwiaty przebiśniegi, pierwiosnki, storczyki, fiołki zawilce, krokusy, wawrzyniec-wilczełko, konwalie. Przez Szczawno-Zdrój przebiega turystyczny szlak żółty na Trójgarb oraz niebieski z Wałbrzycha na Chełmiec.

Uzdrowisko Szczawno Zdrój

Budynek dawnego Grand Hotelu

Uzdrowisko działa w oparciu o trzy źródła szczaw mineralnych – “Dąbrówka”, “Młynarz” i “Mieszko”. Woda z ostatniego służy także do inhalacji, z pierwszych dwóch jest nieco mniej siarczanowa. Stosuje się ją w kuracjach chorób układu pokarmowego, wydalniczego, a także dróg oddechowych. Źródło “Dąbrówka” znajduje się w obrębie sanatorium “Korona Piastowska”, zaś “Młynarz” – w podziemiach zakładu przyrodoleczniczego. Jego nazwa pochodzi od młyna, który istniał pod koniec XVIII wieku w miejscu wypływu źródła (jego lokalizację upamiętnia kamień młyński).

Szczawno Zdrój - uzdrowisko

Hala i deptak w szczawieńskim uzdrowisku

MAPA

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *