Lądek-Zdrój

Miasto (ok. 6000 mieszkańców) położone na wysokości 450-490 m n.p.m. w dolinie Białej Lądeckiej, u stóp Gór Złotych. Miasto lokowano w 2 połowie XIII wieku przy skrzyżowaniu traktów handlowych – wiodącego z północy, ze Śląska na południe, na Morawy przez Przełęcz Płoszczyna oraz Solnej Drogi biegnącej z Pragi przez Kłodzko aż po podkrakowskie żupy. Było tzw. miastem otwartym i nie posiadało obwarowań.  Od kiedy w Lądku znane były wody mineralne dokładnie nie wiadomo. Według tradycji Mongołowie po bitwie pod Legnicą w roku 1241 mieli przeprawiać się tędy na Węgry, niszcząc istniejące już wtedy urządzenia łaziebne przy dzisiejszym źródle “Jerzy”. Nie tylko to źródło było jednak znane: przy budowie w latach 70-tych XVII wieku urządzeń na miejscu obecnego domu zdrojowego: “Wojciech”, znaleziono wykuty w skale basen oraz ślady dawnych narzędzi – rydli, haków, kubłów, cembrowiny. Siarkowe ciepłe źródło zwano początkowo od znalezienia go na polu chłopskim. Przypuszcza się, że pierwszy okres wykorzystania źródła przypada już na XI i XII stulecie, kiedy miała istnieć tu osada.  Potem zapomniano o nim i odkryto je na nowo za czasów radcy cesarskiego Zygmunta Hofmanna.

Kamieniczki w Lądku – pierwszy z lewej dawny dom Michała Klahra

Drugie źródło “pańskie” nazwane potem “Jerzym” zostało przypuszczalnie odnowione po najeździe Mongołów. O istnieniu “w starych dokumentach” dowodu że zabudowania kąpielowe zostały przez Tatarów zburzone wspomina K. F. Mosch w swoim przewodniku po sudeckich wodach z roku 1821, nie podając jednakże konkretnego źródła. Kronika śląska Jakuba Schickfusa z roku 1625 (New Vermehrte Schlesische Chronica und Landes Beschreibung, Księga IV, Rozdział IV, s. 22 i nast.) podaje informację o zniszczeniu urządzeń lądeckich w roku 1242 oraz dwukrotnie przez husytów w roku 1428 i 1431. Husyci wtargnęli na ziemię lądecką po raz pierwszy wczesną wiosną 1428 roku i oprócz Lądka zdobyli górujący nad Lądkiem i tzw. solnym traktem zamek Karpień.

Most gotycki w Lądku

Lądek-Zdrój – most gotycki św. Jana

Zamek Karpień stał się po wojnach husyckich domeną znanego lokalnego polityka i watażki  Hinka Kruszyny, znanego z wypraw na klasztor w Henrykowie i zamek biskupi w Otmuchowie. Nic dziwnego że w czerwcu 1443 r. ekspedycja związku miast śląskich pod wodzą, pana na Ziębicach i Opawie, Wilhelma zajęła i spustoszyła warownię. Pod koniec XV wieku źródła lądeckie stały na tyle popularne, że bywał tu syn króla czeskiego Jerzego Podiebrada Henryk, książę ziębicki, a następnie jego syn Jerzy, który w roku 1498 sprowadził do Lądka mistrza Konrada z Góry (Bergu), doktora sztuk wodnych w celu zbadania miejscowych wód.


Lądek – część miejska w roku 1739 wg litografii Pompejusa

Wkrótce powstała nowa infrastruktura kąpielowa nad źródłem Jerzy w postaci drewnianego pawilonu, łaźnie męskie i damskie, a obok książę Jerzy wzniósł kaplicę pod wezwaniem swojego świętego patrona. Podiebradowicze nie cieszyli się długo nowymi urządzeniami, gdyż w roku 1501 wskutek problemów finansowych zostali zmuszeni do przekazania hrabstwa kłodzkiego Ulrykowi von Hardeck, który nie interesował się tak wodolecznictwem jak jego poprzednicy.

Park in Ladek Zdroj

Park zdrojowy w Lądku

Dopiero pod koniec XVI stulecia, po wykupie zdroju przez miasto Lądek przystąpiono do nadrabiania prawie 100-letnich zaniedbań, mimo problemów związanych m.in. z wybuchem w roku 1582 zarazy. Ocembrowano źródło używając gruzów z zamku Karpień. Po przejściu dziejowych burz Lądek wrócił do łask i stał się popularny także wśród duchowieństwa, w tym biskupów wrocławskich mających swój zamek w pobliskim Javorniku. W połowie XVII wieku powstała zachowana do dziś barokowa kaplica na wzgórzu nad zakładem “Jerzy”, a w roku 1678 rozpoczęto nad dawnym źródłem chłopskim budowę najbardziej charakterystycznej dominanty lądeckiego uzdrowiska, wzorowanego na łaźni tureckiej domu zdrojowego, pod którego kopułą mieścił się basen (obecny dom zdrojowy “Wojciech”, na którego piętrze mieści się lądecka pijalnia wód mineralnych). Obok wzniesiono kaplicę pod wezwaniem NMP na Pustkowiu.

Market square in Ladek-Zdroj

W lądeckim rynku

W 1739 roku spłonęła miejska część Lądka. Rok później ziemia kłodzka przeszła w ręce Prus, a sam król Fryderyk II uwieńczył swoje zdobycze pobytem w lądeckim uzdrowisku, który dosyć sobie chwalił. Z innych ważnych person ówczesnych czasów w Lądku bywali – w sierpniu 1790 r. Johann Wolfgang Goethe, w sierpniu 1800 r. Fryderyk Wilhelm III z małżonką oraz późniejszy prezydent USA John Quincy Adams, który skonstatował w swoich listach podróżnych “specyficzny” smak lądeckich wód towarzyszący wybitnie jajecznemu zapachowi. W lipcu 1813 r. w okresie odwrotu wojsk napoleońskich na zachód Europy do Lądka przybył król pruski Fryderyk Wilhelm III z późniejszymi następcami tronu – Fryderykiem Wilhelmem IV oraz Wilhelmem I. W sierpniu dołączył do niego car Aleksander I.


Lądek-Zdrój w roku 1739, wg litografii Pompejusa za F. Wernerem

Na wieść o wypowiedzeniu wojny Napoleonowi przez Austrię obaj władcy opuścili Lądek, przystępując do kampanii, która zakończyła się bolesną dla nas bitwą narodów pod Lipskiem w październiku tegoż roku. Spacerując dziś po lądeckim uzdrowisku niełatwo uchwycić dziś poczucie dawnej świetności tego miejsca, niemniej można znaleźć sporo  urokliwych miejsc. W górnej części uzdrowiska znajduje się łąka malowniczo opadająca w dolinę Jadwiżanki, nad którą znajduje się założony w XVII wieku Biskupi Staw, a wyżej arboretum. Samych źródeł jest sześć – jedno kryje zakład zdrojowy Jerzy, kolejne znajdują się w okolicy domu zdrojowego Wojciech, gdzie urządzono pijalnię.

Bath house Wojciech in Ladek-Zdroj

W lądeckiej pijalni

Z zabytków w części zdrojowej znajdziemy – wspomniany budynek Starego Jerzego z datą na fasadzie: 1498, wielokrotnie przebudowywany z wieżyczką zegarową z 1580 roku. Powyżej w parku, na wzgórzu stoi barokowa kaplica… św. Jerzego z 1658 roku. Druga zdrojowa kaplica (położona po przeciwnej stronie parku) pod wezwaniem Matki Bożej Uzdrowienia Chorych (“Na Pustkowiu”) pochodzi z 2-giej połowy XVII stulecia. Przed kościółkiem znajduje się kolumna maryjna z 1887 r. fundacji przemysłowca z Poznania – Antoniego Krzyżanowskiego. W centrum parku stoi budynek “Wojciecha” wzorowany na łaźni tureckiej z 2-giej połowy XVII wieku, przebudowany w 2-giej połowie XIX wieku. Nad Białą Lądecką, ukryty za budynkami przy ul. Kościuszki znajduje się kryty neogotycki most z lat 30-tych XX wieku.

Ladek Zdroj

Dom zdrojowy Wojciech

W części miejskiej cennym zabytkiem jest znacznie starszy gotycki most z 1565 roku, z łamanego kamienia na wapiennej zaprawie. Na balustradzie mostu przycupnął barokowy nepomuk z pocz. XVIII w. W nieco zaniedbanym tynku obok renesansowych i barokowych kamieniczek (w jednej z nich – dom nr 1 mieszkał rzeźbiarz Michał Klahr) z podcieniami znajdziemy wotywną figurę św. Trójcy dłuta Michała Klahra z roku 1741, kamienny XVI-wieczny pręgierz oraz budynek ratusza z końca XIX wieku.


Kolumna św. Trójcy

Przy prowadzącej od zdroju do rynku uliczce zachowała się ruina kościoła ewangelickiego z 2-giwj połowy XIX wieku. Kościół katolicki Narodzenia NMP to budowla barokowa  – z końca XVII wieku, na miejscu pierwotnie gotyckiej budowli. Lądek-Zdrój jest doskonałym punktem wypadowym w Góry Złote – szlak czerwony zaprowadzi nas do Orłowca i na Jawornik Wielki, żółty – na Przełęcz Lądecką, niebieski – na Trojak i Karpień (a w drugą stronę – do Jaskini Radochowskiej), zaś znakowane ścieżki spacerowe – na Borówkową i Stołowe Skały. Dla wytrwalszych – długodystansowy szlak czerwony wiedzie przez Krowiarki aż na sam Śnieżnik.

Town hall in Ladek-Zdroj

Ratusz i kolumna św. Trójcy

MAPA
więcej O MICHALE KLAHRZE

PROPOZYCJE WYCIECZEK

TROJAKIE SKAŁY

TRASY W OKOLICY
Borówki i wrzosy
Smok z Łysej Góry
Szlakiem zagubionych wsi
Szlak dzikiej róży

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *