Potężny zamek rodu Świnków stoi na lesistym wzgórzu, na przedmieściach Bolkowa, na skraju Pogórza Wałbrzyskiego. Już w X wieku istniała w tym miejscu drewniana strażnica pilnująca starego szlaku do Czech przez Bramę Lubawską. Kronika Czechów Kosmasa wymienia Świny jako miejsce spisków możnowładców znad Wełtawy przeciwko księciu Świętopełkowi, który rywalizował o rządy z popieranym przez Bolesława Krzywoustego Borzywojem. Zdarzenie miało mieć miejsce w roku 1108. Być może już Bolesław Krzywousty nadał Świnom status kasztelanii. W każdym razie wymieniane są one w bulli papieża Hadriana IV z roku 1155.
Książęta świdnicko-jaworscy przenieśli strategiczne centrum okolicy do sąsiedniego Bolkowa. Świny pozostały rezydencją rodu Świnków (de Swyn), którzy z czasem przekształcili się w zniemczonych von Schweinichenów. Z rodu Świnków pochodził m.in. arcybiskup gnieźnieński Jakub – ważna persona końca XIII stulecia – okresu dążeń do wyjścia z feudalnego rozbicia ziem polskich. Do przebudowy warowni na murowany zamek przyczynił się w 1-szej połowie XIV wieku Henricus de Swyn – rycerz księcia jaworskiego Henryka, uczestnik krucjaty na Rodos, wznosząc kamienny stołp.
Zamek następnie wielokrotnie rozbudowywano – w XIV i XV wieku. Na przełomie XV i XVI stulecia władał nim Burgman von Schweinichen, który przeżył w zdrowiu ponoć 110 lat, po to by umrzeć na pospolitą grypę. W 1 połowie XVII wieku warownię przebudował na magnacką rezydencję ekscentryczny Johann Sigismund von Schweinichen – bywalec na dworach europejskich, przejawiający skłonności do wiedzy tajemnej. Do Świn ściągał adeptów tej wiedzy różnorakiej maści – alchemików, mistyków, różo-krzyżowców.
Zamek Świnków na dawnej rycinie
Bywał tu m.in. szewc ze Zgorzelca Jakub Boehme, jeden z prekursorów radykalnego protestanckiego pietyzmu, opierającego się głównie na wizjach i odczuciu. Boehmem fascynował się m.in. 200 lat później Adam Mickiewicz. Boehme na polecenie Jana Zygmunta rozpoczął na zamku Świny w roku 1624 pracę nad księgą “177 pytań teozoficznych oraz 13 odpowiedzi“, niedokończoną z powodu śmiertelnej choroby. Schweinichen patronował też drukowi wcześniejszej księgi Boehmego zatytułowanej “Ku życiu wiecznemu”. Pod koniec XVII wieku zamek przeszedł we władanie Jerzego von Schweinichen, o którym opowiadają, że miał wygrać pijacki turniej z pewnym polskim szlachcicem.
Jerzy, zmarły w roku 1702, nie dbał o potomstwo i zmarł w wieku 46 lat, mizernym jak na Świnków. W roku 1702 podupadła budowla trafiła do Sebastiana Heinricha von Schweinitz, który sprzedał ją dalszej rodzinie. W czasie wojny siedmioletniej między Austrią a Prusami zamek został złupiony w roku 1761 przez wojska carskie, które nie oszczędziły nawet rodowych grobowców Świnków w znajdującym się poniżej zamku kościele św. Mikołaja.
Opustoszały po tym wydarzeniu zamek został sprzedany w roku 1769 na licytacji i dalej popadał w ruinę. W wieku XIX dotknęła go wichura i pożar (1876). Od początku wieku XX następuje powolna restauracja zamku. W czasie II wojny światowej znajdował się tutaj magazyn części zbrojeniowych. W roku 1991 zamek szybko sprzedano w prywatne ręce. Na pewno obiekt to godny obejrzenia – jedno z największych założeń na Dolnym Śląsku posiadający swój klimat. Tuż pod zamkiem, przy drodze znajduje się wspomniany wyżej kościół św. Mikołaja z nagrobkami rodziny Świnków.
PROPOZYCJA WYCIECZKI
SPACER PRZEZ POGÓRZE BOLKOWSKIE
Zamek Świny w 1-szej poł. XVIII wieku na rysunku F. Wernhera