Miasto (ok. 9,5 tys. mieszkańców) położone na skraju Kotliny Dzierżoniowskiej, u podnóży Wielkiej Sowy. Do roku 1962 stanowiło wieś łańcuchową w dolinie Pieszyckiego Potoku, zachowując charakterystyczny dla osad tego typu układ zabudowy. Osadę założono w XIII wieku, niemiecka nazwa Peterswald pochodziła przypuszczalnie od jej zasadźcy. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w dokumentach z 1258 i 1263. W 1 połowie XIV wieku Pieszyce obok kościoła posiadały murowany dwór, folwark oraz młyny. Wchodzą wówczas w skład księstwa świdnicko-jaworskiego.
W latach 1615-17 powstaje obecny dwór obronny, splądrowany parokrotnie (m.in. 1634, 1643, 1645) przez obie strony wojny trzydziestoletniej. W wieku XVIII Pieszyce wraz z sąsiednimi Dzierżoniowem i Bielawą stały się ośrodkiem tkactwa, początkowo w formie manufaktur. W roku 1844 r. w Pieszycach wybuchł bunt tkaczy opisany później przez noblistę Gerharda Hauptmanna. W XIX wieku we wsi działało czternaście fabryk włókienniczych. Dzierżoniowski ośrodek włókienniczy upadł w latach 90-tych XX wieku.
Obecnie w Pieszycach znajdziemy kilka interesujących zabytków. Gotycki kościół św. Jakuba (na cmentarzu) posiada XIV-wieczne prezbiterium oraz wieżę z roku 1525. Gotycki charakter ma również portal wejściowy. W pobliżu znajduje się okazały późnorenesansowy pałac z lat 1615-17, rozbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku, nazywany wówczas śląskim Wersalem. W dniu 6 lipca 1813 roku w pałacu podpisano porozumienie, na mocy którego Wielka Brytania i Rosja obiecały wsparcie militarne dla Prus w wojnie z Napoleonem. Podczas II wojny światowej znajdował się tu obóz dla kobiet. W wyniku grabieży i dewastacji oryginalne wyposażenie nie zachowało się, natomiast zrujnowane wnętrza są obecnie odnawiane według inwencji prywatnego właściciela. Pałac otaczają resztki parku oraz podniszczone zabudowania podworskie z pozostałościami murów obronnych. Na dawnej bramie straszą okratowane (w obawie przed kradzieżą gryfy).
Drugi pieszycki kościół św. Antoniego ma charakter neogotycki i został wzniesiony w 2 połowie XIX wieku. Ciekawe zabytki znajdują się również w osiedlu Pieszyc – Rościszowie, dawniej stanowiącym osobną wieś: kościół św. Bartłomieja z końca XIV wieku (przebudowany w wieku XVIII na barokowy z dodaniem empory), XVIII-wieczny pałac z elementami barokowymi i klasycystycznymi w otoczeniu starego parku, park sanatoryjny wraz z budynkiem sanatorium (koniec XIX w.). Z osiedli Pieszyc: Kamionek, Rościszowa i Potoczka prowadzą szlaki w Góry Sowie – w masyw Wielkiej Sowy.
Pozostałości pieszyckich fortyfikacji
MAPA