Miasto (ok. 9,2 tys. mieszkańców) nad rzeką Oławą w południowej części Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Powstało na terenie dawnej osady Sambice wzmiankowanej w roku 1234 i spustoszonej podczas najazdu mongolskiego w roku 1241. Pod koniec lat 40-tych XIII stulecia doszło do lokacji w miejscu zniszczonej wsi miasta na prawie niemieckim (Muensterberg – Klasztorna Góra), wzmiankowanego w roku 1253. Miasto dzieliło losy rozbicia dzielnicowego Śląska, pod koniec XIII wieku należąc do księstwa świdnicko-jaworskiego, a od 1322 będąc ośrodkiem samodzielnego księstewka, wydzielonego synowi Bolka I Surowego Bolkowi II Ziębickiemu (nie mylić z Małym). Ten ostatni w roku 1336 złożył hołd lenny królowi Czech Janowi Luksemburskiemu. Ziębice liczyły wówczas ok. 5 tysięcy mieszkańców i należały do najludniejszych miast na Śląsku. Miasto i okolice były znane jako ośrodek tkacki i piwowarski, a także z uprawy chmielu na południowych, nasłonecznionych zboczach Wzgórz Strzelińskich.
Ziębice pozostały stolicą księstwa, które po śmierci Jana ziębickiego w roku 1428 w potyczce z husytami pod Starym Wielisławiem, włączono do posiadłości królewskich. W roku 1454 namiestnikiem księstwa został późniejszy król czeski Jerzy z Podiebradów. Księstwem rządzili następnie synowie Podiebrada, którzy poza epizodem węgierskim na Śląsku w latach 80-tych XV stulecia (podczas którego zburzono zamek książęcy), przetrwali tu do roku 1569. W roku 1524 przenieśli jednak stolicę księstewka do Ząbkowic Śląskich, co spowodowało spadek znaczenia Ziębic. Po 1569 księstwo weszło ponownie w skład czeskich królewszczyzn.
Ziębice w XVIII wieku na rycinie F. Wernera
Po wojnie trzydziestoletniej cesarz Ferdynand III nadał księstwo Johannowi Weikhardowi von Auerspergowi, co spotkało się z nieprzychylnym odzewem wśród jego mieszkańców. Od wtargnięcia przez Fryderyka II na Śląsk i pokoju wrocławskiego (1742) Ziębice przeszły w granice Prus, coraz bardziej zmniejszało się ich znaczenie. W roku 1872 do Ziębic doprowadzono linię kolejową, co spowodowało rozwój przemysłu – powstała fabryka konserw, zakłady chemiczne, ceramiczne i cukrownia.
Ziębice zachowały historyczny układ urbanistyczny z centralnym rynkiem oraz szczątkowo zachowanymi murami obronnymi. W ich dawnym pierścieniu stoi XV-wieczna Brama Paczkowska. Wyremontowana została kilka lat temu, jednak następnie stwierdzono problem z nasiąkaniem murów woda, przypisywany zamocowaniu skrzydeł bramnych. Na rynku znajduje się neorenesansowy ratusz z 1890 roku, w który wkomponowano elementy poprzednich budowli – fundamenty wieży sięgają XV wieku, sama wieża – epoki renesansu (1561). Kamienice mieszczańskie, niestety zaniedbane pochodzą z XVIII i XIX wieku, mają charakter późnobarokowy i klasycystyczny.
Śladem sąsiedztwa Ziębic z cysterskim klasztorem w Henrykowie jest dawny dwór opatów cysterskich z XVII wieku w narożu placu. Na wschód od rynku imponuje wielkością gotycki kościół św. Jerzego Męczennika z XIII-XV wieku stanowiący sanktuarium Męki Pańskiej i posiadający od 2008 roku status Bazyliki Mniejszej. Budowlę tworzą połączenie dwunawowej, wczesnogotyckiej świątyni z 2 połowy XIII wieku z trójnawowym prezbiterium późnogotyckim (2 połowa XV wieku). Do kościoła przylega okazała kamienna XV-wieczna dzwonnica. Przy kościele stoi późnorenesansowy budynek dawnej szkoły parafialnej z początku XVII wieku.
Oprócz wspomnianej bazyliki w Ziębicach znajdują się barokowe kościół i klasztor czeskiego zakonu szpitalnego Ordo Militaris Crucigerorum cum Rubea Stella (Krzyżowcy z Czerwoną Gwiazdą) z lat 20-tych XVIII wieku (pierwotnie z 2 połowy XIII wieku), barokowa kapliczka Bożego Ciała z 1738, ponoć akt pokuty za grzech święto oraz późnobarokowy dawny kościół ewangelicki z charakterystyczną okrągłą wieżą z końca XVIII wieku (w miejscu dawnego zamku książąt ziębickich). W Ziębicach znajdziemy również muzeum “sprzętu AGD” (w ratuszu) z okazałą kolekcją starych żelazek. Z Ziębic prowadzą szlaki we Wzgórza Strzelińskie – czerwony biegnie obok znajdującego się ok. 2 km na północ od miasta źródła Cyryla przez Gromnik aż do Strzelina.
Budynek dawnej szkoły
GALERIA DODATKOWA
Plan Ziębic w XVIII w. – rysunek F. Wernera