Mały Staw

Drugie co do wielkości jezioro Karkonoszy położone na wysokości 1183 m n.p.m. na dnie polodowcowego kotła nad ostatnią z jego moren. Sam kocioł jest znacznie większy od sąsiedniego kotła Wielkiego Stawu i ma znacznie bardziej wykształcone skalne ściany, których wysokość przekracza 200 metrów oraz żleby zakończone piarżyskami. Sam staw, z którego wypływa potok Łomnica ma powierzchnię 2,8 ha, długość 255 metrów i maksymalną głębokość 6,6 metra. W chłodnych wodach żyje wirek słodkowodny – relikt epoki lodowcowej. Kocioł o efektownych skalnych ścianach porasta bogata roślinność wysokogórska m.in. wierzba lapońska, brzoza karpacka, jarzębina, czeremcha, porzeczka skalna, zawilec narcyzowy, pierwiosnka najmniejsza.

Mały Staw ze zboczy Smogorni

Nad stawem, na stoku bocznej moreny znajduje się najpopularniejsze schronisko górskie w Karkonoszach – “Samotnia”. Pierwsza drewniana buda nad stawem stanęła już w XVII wieku. Służyła pilnowaniu prowadzonej w stawie przez Schaffgotschów hodowli pstrągów, jednak miejscowy gospodarz hodował też bydło i kozy.  Buda położona była na uboczu, lecz w pobliżu traktu do Czech toteż już pod koniec XVII wieku dotarli tu zmierzający na Śnieżkę wędrowcy. Opisując swą podróż w Karkonosze we wrześniu 1670 roku rektor jednego z wrocławskich gimnazjów Chrystian Gryfinus podaje: “…potem zaczęliśmy schodzić w lewo ścieżką bardzo niebezpieczną ze względu na wielkie głazy, groźne rozpadliny i jamy skalne, aż dotarliśmy do Małego Stawu, gdzie znaleźliśmy kolejną baudę i w niej człowieka lat sześćdziesiąt pięciu lat sobie liczącego, który rzekł nam, że ponieważ się w górach wychował, to na dół nie schodzi, powietrze byłoby tam dlań zbyt łagodne, do surowych warunków się przyzwyczaił, rzadko bywa wśród ludzi (…) Ten starzec wychowywał się w górach i nie chciał schodzić na dół twierdząc, że nie odpowiada mu w dolinie powietrze. Zapytany, czym się odżywia, wskazał na stado kóz stojących na skałach; rzekł, że dorosłych sztuk ma dwadzieścia, a młodych ponad połowę tego. Następnie poinformował nas, że pierwszy śnieg już w tym roku padał i że nierzadko jego bauda, przez to, że w dołku stoi, całkiem zostaje zasypana; wtedy zawiera tylne drzwi i musi wygrzebywać się przez frontowe. Niezbędny opał i siano gromadzi zawczasu, a po to, by móc się po śniegu poruszać, ma specjalne obręcze z siatką, które się do butów przytracza. Staw ten nie jest duży, woda wytryska ponad nim z bardzo wysokiej skały, spływa po niej pionowo jak Upa i doń wpada. W stawie jest wiele pstrągów, które tylko na sznur albo wędkę da się łowić, poza tym ze względu na wyjątkowo niskie temperatury żadna inna ryba się tu nie trzyma; woda, która ma granatową barwę, spływa jarem do lasu, którym myśmy wchodzili.”


Zejście z hali Złotówka do “Samotni”

Ówczesna buda stała nieco wyżej i bardziej na północ niż obecne schronisko. W XIX wieku Mały Staw stawał się coraz bardziej popularnym celem turystów i w roku 1831 gospodarzenie budą jako gościńcem przejęła rodzina ze Szpindlerowego Młyna. W 1872 roku podniszczony budynek rozebrano, a w 1883 roku postawiono kolejny, bliżej stawu. W 1891 roku dobudowano wieżyczkę z sygnaturką. W roku 1918 zamierzano tu założyć kolonię wypoczynkowych domów, plany jednak, wobec protestów, zarzucono a pieczę nad schroniskiem przejął właściciel schroniska na pobliskiej Złotówce.

W latach 1922-23 znacznie rozbudowano obiekt. Po II wojnie światowej budynkiem zaopiekowało się Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, a w 1966 roku jego gospodarzem został Waldemar Siemaszko, który prowadził je aż do śmierci w wypadku samochodowym przy świątyni Wang w 1994 roku. W roku 1924, poniżej schroniska hrabia Schaffgotsch wzniósł drewniany domek myśliwski Św. Leonarda przy Małym Stawie. Stoi on obok drogi zimowej do schroniska “Samotnia” prowadzącej wschodnim zboczem doliny Łomnicy. Malowniczy szlak niebieski z Polany prowadzący przeciwnym stokiem przez moreny, popod skalnymi urwiskami aż na brzeg Małego Stawu jest zamknięty z uwagi na zagrożenie lawinowe. Nad górną krawędzią kotła prowadzi natomiast czerwony Główny Szlak Sudecki z Przełęczy Karkonoskiej na Przełęcz po Śnieżką z pięknymi widokami na dno kotła.

W Kotle Małego Stawu

Na przedpolu kotła Małego Stawu znajduje się kilka zachowanych wałów moreny czołowej, usypanych z gruzu i skalnych bloków, znaczących kolejne miejsca, w których zatrzymywało się czoło lodowca w miarę kurczenia się topniejących jęzorów lodu. Trzy najdalsze, sięgające niemal Starej Polany (ok. 2,5 km od dna kotła Małego Stawu) są najstarsze i znaczą zasięg połączonych lodowców Małego i Wielkiego Stawu. W schyłkowym okresie zlodowacenia obydwa kotły miały krótkie oddzielne  lodowczyki, a ich śladem są najmłodsze moreny –  ostatnia   z   nich  zamyka bezpośrednio Mały Staw wałem 8-metrowej  wysokości.  Przecięta jest ona  strugą potoku źródliskowego Łomnicy, który spływając ku Koziemu Mostkowi przebywa torfowisko pojeziorne utworzone w wyniku spływających z lodowca wód. Nieco starszy  jest  wał  morenowy,  na 60 metrów wysoki,  u którego pod­nóża stoi schronisko „Samotnia”.

Maly Staw

Mały Staw z drogi dojazdowej do “Samotni”

Wał ten usypany jest częściowo z gruzu skalnego, który spadał na powierzchnię lodowca i  zsypywał  się po niej. Poniżej  leży płaska  torfowiskowa   równinka  —  ślad miskowatego   zagłębienia,   które  wypełniał   dawniej język   lodowca. Lawiniasty charakter terenu pojawia się już w dawnych, XVIII-wiecznych opisach: “Spustoszenie, jakie się dokonało, ujrzeliśmy najpierw z daleka, a następnie obejrzeliśmy z bliska, chodząc po zamarzniętym i pokrytym grubą warstwą śniegu stawie we wszystkich kierunkach, wyżej i niżej. Zdumiewającego tego widoku nie da się opisać w kilku słowach. Jak okiem sięgnąć, wszystko wyglądało przerażająco i niebywale wręcz dziko. Spadająca masa śnieżna niemal całkowicie strzaskała i skruszyła grubą na dwa do ponad trzech łokci warstwę lodu. Ogromne jego odłamki rozprysły się na boki, świadcząc teraz dobitnie o potwornym huku, łoskocie i grzmocie, jaki musiał towarzyszyć obrywowi. Nie mogliśmy się napatrzeć na ten dziw natury.”

Przy schronisku Samotnia
Najdete nás na mapy.cz

PROPOZYCJE WYCIECZEK
KRÓLOWA SUDETÓW
OGRÓD KARKONOSZY

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *