Miasteczko (ok. 650 stałych mieszkańców) – ośrodek letniskowy i narciarski w Karkonoszach, w dolinie Upy, u podnóży Śnieżki, Lisiej Góry i Źródlanej Góry. Osada rozwinęła się jako przysiółek Wielkiej Upy, którą to miejscowość potem wchłonęła. Na początku XVI stulecia w górnej części doliny Upy powstało, wzmiankowane w roku 1511, osiedle górnicze Olbrzymi Dół, gdzie wydobywano rudy żelaza i miedzi. Na jego potrzeby dokonywano wyrębu drzew w okolicznych lasach. Mapa Szymona Huttela z 2-giej połowy XVII stulecia pokazuje ówczesne zagospodarowanie doliny Upy oraz biegnącą opodal, powyżej osiedli, przez Białą Łąkę, Śląską Drogę – stary trakt z Czech przez Karkonosze. Wydobycie w Olbrzymim Dole, obejmujące także arsenopiryt było kontynuowane z przerwami aż do roku 1959. Jest z nim związana sama nazwa miejscowości Pec (Piec), wzmiankowana pod koniec XVIII stulecia. Jest ona jednak starsza – w XVII wieku, u zbiegu dolin Zielonego Potoku i Upy powstała gospoda “Na Peci”. Obecny budynek w tym samym miejscu powstał pod koniec XVIII w. i był potem przebudowywany. Również pod koniec XVIII stulecia postawiono w Wielkiej Upie kościół Trójcy Świętej.
Rejon Pecu i Wielkiej Upy na XVI-wiecznej mapie Szymona Huttela
W tym samym okresie Pec zaczął stawać się miejscowością turystyczną. W XIX wieku na zboczach górskich powstawały kolejne chałupy, tworzące w Modrym Dole i Wielkich Tippeltowych Budach ciekawe zespoły zabudowy. W owych osiedlach stawiano kapliczki – ta kamienna przy głównym parkingu, poświęcona Najświętszej Marii Pannie pochodzi z roku 1888, o 15 lat starsza jest kapliczka w Olbrzymim Dole, w której potem upamiętniono ofiary lawiny błotne z lata roku 1897. W roku 1834 postawiono kapliczkę w Zielonej Dolinie, przy osiedlu Chałupki, obecnie podpartą przez figurę pielgrzyma, w roku 1890 kapliczkę w dolinie Łąkowego Potoku, w osiedlu Wysoki Svah. Z roku 1912 pochodzi inny zabytek – umieszczona wysoko pod Śnieżką, przy obecnym szlaku niebieskim stacja pomp wodnych. Pec wraz z Wielką Upą stanowi dogodny punkt wyjściowy w Karkonosze, na Śnieżkę prowadzi stąd wzniesiona w latach 2013-2014 kolej kabinowa. Powyżej miasteczka, na zboczach Lisiej Góry znajduje się wieża widokowa na Hnedym Wierchu.
Pec pod Śnieżką ze zbocza doliny Łąkowego Potoku
(uwaga – informacje o aktualnych opłatach parkingowych są dostępne po kliknięciu na mapie, na ikonę danego parkingu)
PROPOZYCJE WYCIECZEK
NA BIAŁĄ ŁĄKĘ PRZEZ OLBRZYMIĄ DOLINĘ