Zalesione wzniesienie w południowo-wschodniej części Wzgórz Lewińskich o stromych zboczach, górujące od północnego-zachodu nad pobliską Przełęczą Polskie Wrota (660 m n.p.m.). Przez przełęcz przebiega dziś szosa z Kudowy-Zdroju, a kiedyś prowadził stary trakt z Czech na Śląsk, którego dzieje sięgają prehistorycznych czasów szlaku bursztynowego. Nic zatem dziwnego, że na szczycie Gomoli powstała w X czy XI wieku drewniana strażnica, a potem – w 2-giej połowie XIII stulecia murowana warownia składająca się z cylindrycznego stołpu, oraz podłużnego muru obwodowego okalającego niewielki wierzchołek. Zamek Hummel czy też Homole stanowił siedzibę dóbr dusznickich von Panowiców, szybko jednak stał się znany jako postrach ciągnących drogą poniżej kupców.
Widok na Gomołę z Zielonego
W roku 1428 Homole zajęli husyci, czyniąc z niego punkt wypadowy. Przywódcą miejscowych oddziałów Taboru był znany watażka Piotr zwany Polakiem, herbu Strzemię, który uczynił z warowni swoją rezydencję. Zasłynął on śmiałymi wypadami na Śląsk, gdzie zajął m.in. zamek na Ślęży. W roku 1433 dostał się do niewoli a Homole zdobyły wojska mieszczan śląskich, niszcząc częściowo warownię.
Homole na mapie Helwiga (XVI w.)
Lata 40-te XV stulecia to okres rządów czeskiego możnowładcy Hynka Kruszyny z Lichtenburka, pana na Kłodzku i Ząbkowicach. Jego ojcem był szambelan królewski Jan. W roku 1420 Hinko opowiedział się przeciwko Zygmuntowi Luksemburczykowi i został jednym z husyckich dowódców polowych. Potem zmienił front i przeszedł na stronę cesarską, co nie zostało mu zapomniane.
W roku 1438 niósł miecz przy koronacji syna Zygmunta – Albrechta II na króla Czech. W roku 1440 wykupił zastawione ziemie kłodzką, ząbkowicką i ziębicką. Wdał się również w spór z Zygmuntem z Reichenau. Zygmunt postawił na związek z Anną wnuczką księcia Jana Oświęcimskiego – dopuszczając się raptu. Hynek poślubił jej matkę – również Annę i obiecał że uzyska uwolnienie jej córki za pośrednictwem biskupa wrocławskiego Konrada z Oleśnicy. Aby skłonić biskupa do podjęcia należytych starań zaczął pustoszyć jego dobra w Nysie. Annę Hynek ostatecznie uwolnił sam na początku następnego roku. Konflikt dawnego, choć umiarkowanego, husyty Hynka, z biskupem nie ustał jednak i skoncentrował się na księstwie ziębickim, do którego prawa warował sobie Hynek. Nie chcieli go jednak w Ziębicach zarówno tamtejsi mieszczanie, jak i większość śląskich wielmożów.
Na szczycie Gomoły
Nie wpuszczony do miasta Hynek w 1442 roku najechał pobliski klasztor henrykowski. Próbował również zbrojnie zająć księstwo, został jednak odparty, a na wiosnę Roku Pańskiego 1443 mieszkańcy Ziębic poprosili na miejscowy stolec książęcy skoligaconego po kądzieli z ziębickimi Piastami księcia Wilhelma z Opawy, prywatnie męża Hynkowej pasierbicy. Latem tego roku wojska Wilhelma, biskupa Konrada i ich śląskich sprzymierzeńców oblegli należący do Hynka zamek w Chałupkach i zdobyli go. Podobny los czekał Karpień koło Lądka. W roku 1444 konflikt wygasł – wtedy właśnie Hynek objął władanie na Homolach. Zamek dzierżył wcześniej raubritter Jan Kolda z Żampachu. Hynek pozostawił załogę złożoną z rabusiów, którzy pobierali myto od wędrowców poruszających się traktem przez Polskie Wrota.
Ruiny zamku Homole
Kruszyna dzierżył Homole do śmierci w roku 1454, kiedy to zamek przejął późniejszy król czeski Jerzy z Podiebradów. W roku 1477 jego syn Henryk Starszy przekazał homolskie włości Hildebrandowi Kauffungowi. Kauffung Zygmunt (ten od domu Kauffunga w Ząbkowicach Śląskich) zamkiem władał na początku XVI stulecia i wsławił się rozbojami jeszcze bardziej niż Kruszyna. Trwały one do pojmania rabusia i stracenia go w roku 1534 na szafocie w Wiedniu.
Zamek Homole i Duszniki na XIX-wiecznej litografii
W roku 1559 zamek opuszczono, przenosząc się do dworu w Dusznikach. Służył on odtąd jako budulec dla miejscowej ludności i szybko popadał w ruinę. W XIX wieku ruiny stały się miejscem romantycznych przechadzek z dusznickiego zdroju a sam szczyt stanowił punkt widokowy. Do dnia dzisiejszego zachowały się resztki stołpu i niewielkie fragmenty obwodowych murów. Ok. 100 metrów od szczytu Gomoły i ruin zamku prowadzi szlak niebieski z Zielonego do Lewina Kłodzkiego, poniżej biegnie szlak czerwony z Dusznik przez Grodczyn do Kudowy-Zdroju.
Resztki muru obwodowego
PROPOZYCJE WYCIECZEK