Kamienna Góra

Miasto (ok. 21 tys. mieszkańców) w dolinie Bobru, u stóp Gór Kruczych – zachodniej części pasma Gór Kamiennych. Okolica była zasiedlona już w neolicie, w X wieku istniał tu gród plemienia Bobrzan. Na początku XIII stulecia, za rządów księcia Henryka Brodatego przy trakcie biegnącym z Czech na Śląsk przez Bramę Lubawską powstała strażnica, a przy niej stopniowo rozwijała się osada. Pierwsza pisana wzmianka o niej pochodzi z roku 1249 kiedy to książę Bolesław Łysy vel Rogatka przekazał osadę i wzgórze zwane Camena gora pod pieczę benedyktynów z Krzeszowa, którzy opuścili okolicę pod koniec lat 80-tych XIII w. Za panowania księcia świdnickiego Bolka I zwanego Surowym miejscowość otrzymała w roku 1292 prawa miejskie, mury obronne i nowy zamek.


Kamienna Góra w XVIII wieku na rycinie F. Wernera

W tym też czasie powstał kościół w miejscu dzisiejszej świątyni św. Piotra i Pawła. W roku 1295 Kamienna Góra była punktem obronnym podczas najazdu króla Czech Wacława II. Jak wskazuje Kronika książąt polskich na wieść o wrogiej wyprawie  Bolko I “podążył do Kamiennej Góry, gdzie z wojskiem oczekiwał ich przybycia. Widząc to jego przeciwnicy nie ośmielili się zbliżyć do jego posiadłości, co więcej zapanowała między nimi zgoda”. Miasto pod rządami książąt świdnickich szybko zyskiwało nowe przywileje – samorządowe, sądownicze i handlowe. W roku 1345 zajęły je siły ociemniałego króla Czech Jana Luksemburskiego. Bolko II odzyskał Kamienną Górę trzy lata później przy użyciu klasycznego fortelu, w którym drewnianego konia zastąpiły wozy z furażem dla koni, w których książę ukrył zbrojnych.

Panorama znad wjazdu do Kamiennej Góry

Panorama Kamiennej Góry na tle Karkonoszy (od Czernej hory po Smogornię)

Po śmierci wdowy po Bolku, księżnej Agnieszki, miasto znalazło się pod zwierzchnictwem Korony Czeskiej. W lipcu roku 1426 pod murami Kamiennej Góry stanęła husycka rejza, odparto jednak atak. Początek wieku XVI to kolejne przywileje i dalszy rozwój miasta. Jego świadectwem była budowa w roku 1564 nowego, renesansowego ratusza i wojny śląskie.

Plan Kamiennej Góry w XVIII w. wg F. Wernhera

W XVIII w. w mieście postawiono jeden z kościołów łaski – pokłosie sukcesów Karola XII podczas wojny północnej i nieudolności naszego Augusta II zwanego Mocnym (obecny kościół Matki Bożej Różańcowej), przy którym powstała w roku 1728 protestancka biblioteka. Jeszcze pod rządami austriackimi w Kamiennej Górze, w roku 1733 urodził się Karl Langhans, późniejszy pruski nadworny architekt – twórca Bramy Brandenburskiej w Berlinie.

Kamienna Góra pod koniec XVIII w. – praca F. G. Endlera

Podczas wojen śląskich miasto było terenem krwawych walk, dwukrotnie – w roku 1745 i 1760 w pobliżu staczano walne bitwy, co powodowało zniszczenia. Przez Kamienną Górę przebiegał wówczas szlak dyliżansowy z Jeleniej Góry do Wrocławia, a miasto stało się ośrodkiem chałupniczego tkactwa. W roku 1806 na pruski Śląsk weszły wojska napoleońskie, natomiast w sierpniu roku 1813 – kiedy Napoleon wycofał się z Rosji – na polach w Antonówce doszło do koncentracji i parady wojsk koalicji prusko-rosyjskiej, którą odbierali car Aleksander I i król Fryderyk Wilhelm III, na pamiątkę czego ustawiono tam obelisk.

Karkonosze znad Kamiennej Góry

Widok na Śnieżkę z Kamiennej Góry

W połowie XIX wieku powstała nowa droga do Kowar, zwana drogą głodu, w 2 połowie XIX wieku dotarła tu z Sędzisławia, poprowadzona potem dalej do Kralovca i Okrzeszyna, powstawały fabryki przemysłowe – odlewnia i wytwórnia maszyn. W czasie II wojny światowej położona z dala od linii frontu Kamienna Góra stała się ośrodkiem produkcji na potrzeby zbrojeniowe. Działał tu obóz pracy – filia obozu koncentracyjnego w Gross Rosen. Pod miastem i w zboczach okolicznych wzgórz powstawały tajemnicze sztolnie i hale (część z nich jest obecnie udostępniona do zwiedzania jako kompleks Arado).


Kamienna Góra ze zboczy Długosza

Z wcześniejszych zabytków znajdziemy m.in.: barokowe kamieniczki z XVIII wieku, jedna z nich mieści Muzeum Tkactwa, pozostałości XV-wiecznych murów miejskich, pierwotnie gotycki kościół św. Piotra i Pawła z XV-XVI w., barokowy “kościół Łaski” z 1 połowy XVIII w., wzniesiony po układzie w Altransztadt, pozostałości renesansowego zamku Grodztwo na lewym brzegu Bobru z początku XVI stulecia, przebudowanego potem na pałac, zniszczonego w roku 1964 poczas pożaru, neorenesansowy ratusz z roku 1905, kaplica cmentarna – pierwotnie renesansowa z roku 1560,  przebudowana na neogotycką w roku 1884, obecnie kościół pomocniczy Bożego Ciała. Z miasta prowadzą szlaki turystyczne – żółty z Krzeszowa na Wielką Kopę i do Janowic Wlk. oraz niebieski z Czarnego Boru przez Skalnik do Szwajcarki.

Rudawy Janowickie znad Kamiennej Góry

Skalnik i Wielka Kopa z okolic Kamiennej Góry

MAPA

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *