Śnieżnik (Masyw Śnieżnika)

Najwyższy szczyt Masywu Śnieżnika tworzy zwornik, z którego wychodzą we wszystkie strony świata w formie rozrogu górskie grzbiety. Wierzchołek zajmują alpejskie murawy i kępy kosodrzewiny. Jeszcze w XIX wieku wierzchołek stanowił teren wypasu. Tak opisywał go w przewodniku z roku 1821 K. F. Mosch: “wierzchołek Śnieżnika jest otwarty i zupełnie wolny od drzewin. Tu, równie jak i na niższej pochyłości pasą się przez całe lato znaczne stada bydła i owiec a które tylko nadchodząca zima na doliny spędza.”

Śnieżnik od południa

Przez lata charakterystyczny atrybut Śnieżnika stanowiło rumowisko granito-gnejsowe – pozostałość po pseudogotyckiej wieży widokowej o wysokości 33 metrów, postawionej tu pod koniec XIX wieku i wysadzonej w roku 1973 (2 lata wcześniej rozebrano czeskie schronisko przy słoniu poniżej źródeł Morawy). Przy wieży (w formie dwóch nie całkiem bliźniaczych wież) istniało małe schronisko. W roku 2020 rozpoczęto budowę na Śnieżniku nowej wieży widokowej, którą otwarto we wrześniu 2022 roku.

Wierzchołek Śnieżnika – widok spod szczytu Małego Śnieżnika

Z tarasu wieży roztacza się dookolny widok wyniesiony ponad niewielką krzywizną kopuły – widać stąd Wysoki Jesionik i Góry Bialskie na wschodzie i południowym wschodzie, Krowiarki, Góry Złote, Bardzkie, Sowie i Masyw Ślęży, Góry Orlickie, Bystrzyckie i Stołowe na zachodzie i północnym-zachodzie (a przy b. dobrej widzialności nawet Karkonosze – jak pisał w swoim przewodniku Mosch “przebija się w niebieskawym cieniu przez cienką mgły powłokę daleki łańcuch Gór Olbrzymich”), na południu prezentuje się dolina Morawy ograniczona czeską Suszyną i Małym Śnieżnikiem oraz Morawy aż po Ołomuniec.

Widok z ruin wieży widokowej na Śnieżniku: pasmo Suszyny i graniczny grzbiet

Miłośnicy małej architektury zwrócą uwagę na słonia przy czeskim szlaku ok. 100 metrów poniżej szczytu (po drodze mijamy źródło Morawy z ładnym widokiem na jej dolinę oraz na graniczne Jaskółcze Skały położone nieco poniżej wyjścia szlaku zielonego z Hali pod Śnieżnikiem na granicę polsko-czeską). Rzeźbę ustawiono w roku 1932, w pobliżu nie istniejącego dziś schroniska. Wpatruje się ona milcząco w grzbiet Wysokiego Jesionika zamykający na wschodzie widnokrąg (dla tego kto tu zaszedł, kieruje się w stronę Płoszczyny i nie chce mu się pod górkę cofać się na szczyt – bez obawy można iść dalej w dół za czeskimi znakami, wrócą one bowiem na granicę).

Czeski słonik na Śnieżniku

Szczyt Śnieżnika po polskiej stronie granicy jest objęty ochroną jako rezerwat przyrody, utworzony w roku 1954 na terenie cennych zespołów ziołorośli i traw wysokogórskich, występujących na skalistym granito-gnejsowym podłożu, z takimi okazami jak fiołek sudecki, pierwiosnka wyniosła, podrzeń żebrowiec, lepiężnik biały czy rzeżucha trójlistkowa. Potężna kopuła Śnieżnika, trzeciego co do wysokości po Karkonoszach i Wysokim Jesioniku masywu górskiego w Sudetach, pokryta zwykle aż do maja śniegiem, najładniej prezentuje się od północy – od strony Lądka-Zdroju i Stronia Śląskiego oraz południa – czeskiej doliny Morawy. Od strony Kłodzka – centrum krainy, nad którą dominuje Śnieżnik, stanowi on czapę kryjącą się za Czarną Górą. Podobnie od wschodu – łąk i pól w obniżeniu Nysy Kłodzkiej przytłoczony jest grzbietem Masywu Śnieżnika i nieco schowany za sąsiedni Średniak.

Pasmo Suszyny spod szczytu Śnieżnika

Lasy wokół Śnieżnika (zwłaszcza okolice Małego Śnieżnika) stanowią matecznik zwierzyny. Obok saren i jeleni, można natknąć się tu na muflony i kozice. Na zachodnim stoku Śnieżnika znajduje się rozległa łąka zwana Halą pod Śnieżnikiem (ok. 1220 m n.p.m.). Miejscami podmokła, porośnięta jest wysokogórską roślinnością z płatami borówczysk i bażyn. Prawdopodobnie od XVIII wieku stanowiła teren wypasu owiec i kóz. Wkrótce stanęła tu pierwsza buda pasterska, a potem, w początkach XIX wieku, w miejscu obecnego schroniska, duża ferma mleczna zwana od narodowości gospodarza – Szwajcarką.

Śnieżnik wraz z Halą pod Śnieżnikiem z trawersu Małego Śnieżnika

W swoim przewodniku K. F. Mosch tak opisywał to miejsce: “na pochyłości góry stoi kilka bud zamieszkałych przez Szwajcarów, którzy tu bydła pilnują i robieniem serów się trudnią”. W zabudowaniach wydzielono część dla romantycznych podróżnych, którzy nocowali tu licząc na wschód słońca na szczycie Śnieżnika. W 1871 roku z polecenia księżnej Marianny Orańskiej na hali pod Śnieżnikiem wzniesiono sporą, dwukondygnacyjną gospodę w stylu szwajcarskim – dzisiejszy budynek schroniska. Działała przy niej stacja meteorologiczna oraz placówka pocztowa. Z hali organizowano zjazdy do Międzygórza tzw. rogatymi saniami, adoptowanymi z obszaru Karkonoszy.

Śnieżnik z rejonu Bolesławowa

Po II wojnie światowej, długoletnim opiekunem schroniska był dzisiejszy jego patron, zmarły w roku 2001 Zbigniew Fastnacht. Swoisty klimat schroniska zapewniał brak elektryczności, który w części rozwiązywano siłą miejscowych wiatrów. Nie bez znaczenia była też okoliczność, że schronisko jest najwyżej położonym obiektem tego typu w polskich Sudetach na wschód od Karkonoszy, a sam szczyt Śnieżnika znajduje się ok. 20 minut marszem, co pozwala na podziwianie jak za czasów Marianny Orańskiej wschodów i zachodów słońca z wykorzystaniem noclegu w schronisku.

Hala pod Śnieżnikiem, w tle Średniak, Żmijowiec i Czarna Góra

Zresztą zachód słońca i spod schroniska prezentuje się okazale – z hali pod Śnieżnikiem roztaczają się bowiem malownicze widoki dolinę Wilczki oraz Góry Bystrzyckie i Orlickie za Rowem Górnej Nysy. Na samej polanie zbiegają się ze wszystkich stron szlaki turystyczne dające możliwość wyboru tras krótkich z Międzygórza (czerwony i niebieski), Kamienicy (niebieski) czy Kletna (żółty) i dłuższych – z okolic Międzylesia (zielony i niebieski), Bielic (zielony) czy Lądka-Zdroju (czerwony). Dla wygodnych najłagodniejsze dojście na halę prowadzi albo z Międzygórza przez dolinę Wilczki (w rozwidleniu doliny należy odbić w lewo od głównego szlaku czerwonego), albo z Przełęczy Puchaczówka przez trawers Czarnej Góry (szlak niebieski, potem cały czas prosto bez szlaku do czerwonego) i Żmijowiec.