Sudeckie łąki

Sudety, zwłaszcza po stronie polskiej, są górami o intensywnej gospodarce leśnej. Brakuje tu na ogół grzbietowych i stokowych polan i łąk, doskonale znanych z Beskidów, choć zdarzają się też wyjątki.

I. Karkonosze

Zaczynamy od Karkonoszy, gdzie wybór łąk górskich wszelakiej postaci, zwłaszcza po stronie czeskiej, jest największy.

1. Rychory

We wschodniej części Karkonoszy rozłożyły się Rychory z łąkami na obszarze dawnych wsi (Vernirovice, Szklenarovice i Viżov) oraz terenów wypasów (Kutna, Rychorski Krzyż). Podchodzące pod sam grzbiet łąki rychorskie z widokami zarówno na centralne Karkonosze, jak i Sudety Środkowe oraz wypasem bydła, kóz i owiec, najbardziej przypominają krajobraz Beskidów. Lista jest spora – poniżej przedstawiono pięć subiektywnie wybranych.

1) Łąka pod Czuplem – właściwie rozległy pas łąk ciągnących się od Górnych Alberzyc przez główny grzbiet Rychorów. Widoki stąd obejmują Długi i Lasocki Grzbiet oraz wyłaniające się zza nich Śnieżkę z Czarnym Grzbietem a ponadto Svetlą i masyw Czernej hory. Przykładowa trasa.

2) Łąka przy Rychorskim Krzyżu – położona w rejonie siodła (957 m n.p.m.) między Mravenecznikiem (1005 m n.p.m.) a Dworskim Lasem (1036 m n p.m.) oraz krzyżówki traktów zawdzięczającej swą nazwę barokowemu krzyżowi z roku 1804, posiada dwa oblicza. Pierwsze, skierowane w stronę Karkonoszy, które widać stąd od Zadniej Płaniny po Lasocki Grzbiet z rozpoznawalną Śnieżką, stanowi ogrodzone pastwisko bydła rasy szkockiej, którego górnym skrajem biegnie szlak turystyczny (co pozwala na podziwianie panoram). Drugie, opadające w dolinę Śnieżnego Potoku z kilkoma zabudowaniami, spogląda na wał Gór Kruczych oraz wyspy i grzbiety Gór Wałbrzyskich i Kamiennych. Przykładowa trasa.

3) Łąki Wiżowskie – położone nieco poniżej Rychorskiego Krzyża, w rejonie siodła między wspomnianym wyżej Mravenecznikiem a Żaclerzskim Grzbietem (816 m n.p.m.) oraz dawnej wsi Vizov, z której pozostała chata Hubertus, kilka budynków i krzyż przy rozstaju dróg z odnowioną inskrypcją wzywającą do zdjęcia nakrycia głowy, są mniej widokowe. Rozciąga się stąd panorama masywu Dworskiego Wierchu, rejonu zbiornika w Bukówce i części Rudaw Janowickich oraz Gór Kaczawskich. Dolnym skrajem łąk biegnie granica polsko-czeska. Przykładowa trasa.

4) Słoneczna strań – ciąg bogatych w roślinność górską łąk nad Dolnym Marszowem, stanowiący czeski pomnik przyrody. Z łąk, na których umieszczono drewniane ławeczki i tablice informacyjne ścieżki przyrodniczej, rozciągają się widoki na okazały masyw Czernej hory i Svetlej oraz wyłaniającą się zza tej ostatniej centralną część Karkonoszy ze Śnieżką. Przykładowa trasa.

5) Śnieżne Domki – jedna z najwyżej położonych łąk w Rychorach leży przy dukcie trawersującym sam szczyt Dworskiego Wierchu (1036 m n.p.m.) – najwyższego w Rychorach, sięgając niemal do wysokości 1000 m n.p.m. Nazwa pochodzi od długo zalegającego tu, z uwagi na wysokość i lokalizację na północnym zboczu, śniegu. Z łąki, na której pozostały zaledwie dwa zabudowania wypływa Śnieżny Potok i roztaczają się ładne widoki na rejon Bramy Lubawskiej i Sudety Środkowe. Przykładowa trasa.

2. Lasocki Grzbiet

Bardziej zalesiony niż Rychory masyw Karkonoszy zawiera kilka malowniczych polan i łąk, zwłaszcza w rejonie rozsianych na jego zboczach osiedli Małej Upy.

1) Rotterove boudy – bodaj najładniejsza łąka rejonu, bo oddzielona od asfaltowych dróg oraz reszty Małej Upy, choć ze śladami starego wyciągu narciarskiego. Górnym jej skrajem biegnie żółty szlak turystyczny. Z umieszczonych przy nim ławeczek można podziwiać piękną panoramę na otoczenie Śnieżki, grzbiet Rużovej hory oraz Czarny i Kowarski Grzbiet. Przykładowa trasa.

2) U Kościoła – okrojony przez zabudowę pas łąk w centralnej części Małej Upy, przy noszącym barokowe cechy kościółku z początku XIX wieku. Ciągnie się on od krzyżówki przy wspomnianym kościele pod górę, obok wyciągu narciarskiego na stokach Łysociny przy tzw. Rennerovych budach, skąd widok jest jeszcze szerszy i obejmuje graniczny grzbiet Karkonoszy od rejonu Białej Łąki przez Śnieżkę po Kowarski Grzbiet. Przykładowa trasa.

3) Pomezni budy – ciąg zabudowywanych sukcesywnie łąk przy kolejnym osiedlu Małej Upy, tym razem skupionym w rejonie granicznej Przełęczy Okraj. Z biegnącego drogą łączącą je z osiedlem U Kościoła szlaku spacerowego rozciąga się ładna panorama Śnieżki, Czarnej Kopy i Kowarskiego Grzbietu. Przykładowa trasa.

4) Rennerowe budy – rozłożone na północnych zboczach masywu Łysociny, niestety stopniowo coraz gęściej zabudowywane, oferują rozległą panoramę Karkonoszy od masywu Czarnej Góry przez Śnieżkę po Kowarski Grzbiet. Przykładowa trasa.

5) Łysocińskie budy – ukryte w dolince Łysocińskiego Potoku, na południowych stokach Łysociny (1188 m n.p.m.) przekraczają wysokość 1000 m.n.p.m. W dolnej części polany, przy szlaku czerwonym z Hornich Alberzic znajduje się gospoda Łysocińska Buda. Z prowadzącej od pobliskiej (ok. 600 m) polskiej granicy ścieżki i górnej części polany rozciągają się ładne widoki, sięgające poza zwalisty grzbiet Rychor aż po widniejące na horyzoncie Góry Orlickie. Przykładowa trasa.

3. Czarnogórska hornatina

Ów długi grzbiet południowy Karkonoszy ciągnie się od doliny Łaby, kulminując w Zadniej Płaninie (1422 m n.p.m.) aż po okazały masyw Czernej hory (1299 m n.p.m.). Znany i zagospodarowany był już dawno, co widać m.in. na mapie S. Huttela z XVI wieku. Podchodzące aż na sam grzbiet liczne osiedla, po których pozostały budy – dziś obiekty turystyczne sprawiły powstawanie rozległych łąk i polan z malowniczymi widokami, których jest tu dostatek.

1) Klinove boudy – ciąg łąk między płaskowyżem Płani a Zadnią Płaniną, sięgający niemal do wysokości 1350 m n.p.m. z urokliwie rozłożonymi zabudowaniami. Widoki może nie są imponujące – ot zza Płani wychyla się skalisty Kotel, ale miejsce, z którego nie widać żadnych miejscowości posiada swój specyficzny, górski klimat. Przykładowa trasa.

4. Główny Grzbiet (część wschodnia po Przeł. Karkonoską)

5. Główny Grzbiet (część zachodnia)

1) Łabska Łąka – zajmuje rozległe spłaszczenie między Kotelem a Śląskim Grzbietem na wysokości ok. 1300-1350 m n.p.m., nagle urywające się progiem Siedmiu Dolin, w które opadają wodospady Łaby i Panczawy. W ostatnich latach Czesi znacznie przetrzebili zarastającą łąkę kosodrzewinę. Na łące znajdują się źródła Łaby. Z okolicy roztacza się ładna panorama Śląskiego Grzbietu, Śnieżki i Czeskiego Grzbietu. Przykładowa trasa.

2) Hala pod Łabskim Szczytem – górska łąka na wysokości 1100-1250 m n.p.m. na północnych stokach Łabskiego Szczytu, ze znanym karkonoskim schroniskiem. Widoki z tego miejsca obejmują otoczenie doliny Kamiennej, Szrenicę, wschodnią część Gór Izerskich oraz Pogórze Kaczawskie. Przykładowa trasa.

3) Hala Szrenicka – okazała polana na zachodnim skłonie Szrenicy z ładną panoramą najwyższych partii Gór Izerskich. Przykładowa trasa.

4) Petrovka – wylesienie na południowo-wschodnich stokach Śląskich Kamieni (1414 m n.p.m.), którego nazwa pochodzi od odbudowywanego schroniska Petrovka. Widoki z tego miejsca obejmują Przełęczy Karkonoskiej i Kozich Grzbietów, a także Kotlinę Jeleniogórską i Rudawy Janowickie. Przykładowa trasa.

5) Jaworowa Łąka – zarośnięta częściowo łąka w dolinie Wrzosówki i na dnie Czarnego Kotła. Jej główna część znajduje się poza szlakiem turystycznym i nie jest dostępna dla turystów. Przykładowa trasa.

2. Hruby Jesenik

W samym Wysokim Jesioniku łąki w wyższych partiach zwykle zarastają kosówką, tak jak to ma miejsce na Keprniku, w części są niedostępne jako położone poza szlakami (np. szczytowa łąka Pradziada poza asfaltową drogą i poboczem). Znajdziemy tu jednak takie perełki jak grzbiet Wysokich Hal, który ciągnie się na długości kilku kilometrów – od Piotrowych Kamieni nad Owczarną rozległymi łanami górskich traw. Z kolei najładniejsza chyba panorama ze stoków Hrubego Jesenika na pasmo Śnieżnika, roztacza się z Alojzowskich łąk nad Branną. Trzeba je jednak dzielić z wypasanym bydełkiem. Jest również malowniczy Rejviz, położony na płaskowyżu między Jesenikiem a Zlatymi Horami, łąki na Trójgórze – Mraveneczniku i Dlouhe Strane oraz zarastające polany na Vozce i Czerwonej Górze – ta ostatnia z pozostałością pątniczej Wrzosowej Studzienki.

1) Wysokie Hale – rozległy pas grzbietowych łąk Wysokiego Jesionika, na wysokości ok. 1300-1464 m n.p.m., ciągnący się od Owczarnej na południe z pięknymi widokami na Pradziad, Wysoki Jesionik i Masyw Śnieżnika, po stronie wschodniej opadający w urokliwy Wielki Kocioł – cenne stanowisko botaniczne. Północny kraniec łąk znaczy charakterystyczna grupa Piotrowych Kamieni. Przykładowa trasa.

2) Alojzowskie Łąki – rozległy pas łąk na wysokości ok. 750-840 m n.p.m., w pn. zach. ramieniu masywu Vozki, powyżej skał Pasaku, z ładnymi widokami na południowe ramię Śnieżnika z Suszyną. Dolna część łąk stanowi pastwiska. Przykładowa trasa.

3) Wrzosowa Studzienka – zarastająca łąka na zachodnim zboczu Czerwonej Góry (ok. 1300-1350 m n.p.m.), w rejonie dawnego miejsca pielgrzymkowego nad doliną Hucziwej Desnej. Zachowała się kapliczka nad źródełkiem, spod której rozciągają się ładne widoki na Vozkę i Keprnik. Przykładowa trasa.

4) Rejviz – płaskowyż w północnej części Wysokiego Jesionika na wysokości 750-800 m n.p.m., częściowo zajęty przez torfowiska z niewielkimi jeziorkami, częściowo przez łąki z panoramą pasma Orlika i Gór Opawskich a częściowo przez osadę o tej samej nazwie.

5) Dlouhe Strane – łąka nietypowa, bo otaczająca górny zbiornik elektrowni szczytowo-pompowej z dookolną panoramą Wysokiego Jesionika, Masywu Śnieżnika i Gór Bialskich. Przykładowa trasa.

3. Masyw Śnieżnika

1) Skowronia Góra – łąki Krowiarek, dziś zagrodzone drutami pastwisk ciągną się od osady Marcinków przez kopulaste wzniesienie Skowroniej Góry (840 m n.p.m.) po Żabnicę. Mimo ogrodzeń panorama pozostała ta sama i obejmuje Śnieżnik z Czarną Górą, kawałek Wysokiego Jesionika i otoczenie całej Kotliny Kłodzkiej. Przykładowa trasa.

2) Łąki nad Starym Miastem – długie ramię opadające na pd. zach. od Palasza (1027 m n.p.m.), zajęte jest na południowym skłonie przez rozległe łąki podchodzące na kulminacje Vetrova (918 m n.p.m.) i Starego Kopca (830 m n.p.m.) z panoramą Wysokiego Jesionika i Masywu Śnieżnika. Przykładowa trasa.

3) Śnieżna Polana – zarastająca polana na południowych stokach Lesieńca, na wysokości ok. 720-820 m n.p.m. Zwłaszcza ze wschodniej jej części rozciągają się widoki na Smrekowie, Śnieżnik, najbardziej okazały stąd Mały Śnieżnik oraz Trójmorski Wierch. Przykładowa trasa.

4) Jodłowskie łąki – położony na wysokości 700-820 m n.p.m. pas łąk, pastwisk i pól w ramieniu Kamiennego Garbu z widokami na Góry Bystrzyckie oraz grzbiet graniczny Masywu Śnieżnika. Przykładowa trasa.

5) Łąki na Jaworze – dwa pasy łąk i pastwisk ciągnące się na zboczach Jawora (815) nad Międzygórzem, w rejonie dawnej wsi Jaworek Górny. Z południowego pasa, gęściej zabudowanego rozciąga się widok na Igliczną i Czarną Górę, z północnego na Masyw Śnieżnika od Czarnej Góry przez Smrekowiec, Średniak i Śnieżnik po okazały stąd Mały Śnieżnik. Przykładowa trasa.

4. Góry Złote
1) Hraniczki
2) Łąki na Silnicznym Wierchu
3) Łąki na Przeł. Lądeckiej
4) Łąki nad Wrzosówką

5) Łąki nad Radochowem

5. Góry Orlickie i Bystrzyckie

W Górach Bystrzyckich i Orlickich dominuje las, karłowaciejący w szczytowych partiach Orlickych hor – choć mamy polanę przy Masarykowej chacie nad Zieleńcem, łąki między Zalesiem a osiedlem Huta pod Łomnicką i Wójtowską Równią, łąki wokół Przeł. Spalona, szczytowa łąka Jedlnika, tuż przy “Sudeckiej Autostradzie” oraz malownicze, zwłaszcza jesienią, szczytowe łąki Pańskiej Góry z piękną panoramą Orlicy i Gór Stołowych. Poza tym zostają rozległe łąki i pastwiska po obu stronach granicy, w dolinie Dzikiej Orlicy, zwłaszcza na odcinku między Lasówką a Mostowicami.

1) Pańska Góra – do niedawna poza szlakami, niepozorna, odludna, niezwykle spokojna i wciągająca, zwłaszcza jesienią. Przy trasie.

W Górach Stołowych łąki zajmują piaskowcowe płaskowyże w rejonie Łężyc, Karłowa, Pasterki, a idąc na północ, w głąb Czech – Slavnego, Pekova i osiedla Skaly. Rozległe widoki sięgają Karkonoszy i Masywu Śnieżnika.

1) Sawanna łężycka

2) Sawanna karłowsko-pasterska – pas łąk między Karłowem a Pasterką, w środkowej części niestety zarastający, usiany niewielkimi skałkami z panoramą Szczelińców, Śnieżnika i Karkonoszy, z poszczególnych odcinków. Przy trasie.

6. Góry Izerskie

Pasy łąk górskich występują w miejscu osiedli minionych (Hala, Polana Izerska, Orle łąki na grzbiecie Koziej Szyi) lub obecnych (Jizerka)

1) Hala Izerska – położona w okolicy źródeł Izery największa łąka górska z resztkami zabudowań dawnego osiedla, ocalonym budynkiem dawnej szkoły – obecnie kameralną, choć gwarną w sezonie “Chatką Górzystów” i widokami na okoliczne pasma górskie. Przy trasie.

2) Torfowiska Jizerki – podmokłe łąki w dolinie Jizerki są położone o około 100 metrów wyżej niż te w dolinie Izery tworząc równie malowniczy krajobraz, otoczony wyspami gór – Jeleniej Strani i Bukowca. Tutaj jednak, mimo trudnych warunków klimatycznych, górska osada przetrwała, a jej oszalowane zabudowania dodają uroku płaskiej, bezleśnej dolinie. Przy trasie.

3) Łąki nad Chromcem – podobnie jak w Kopańcu można tu znaleźć stare kamienne wały, przypuszczalnie granice między średniowiecznymi poletkami, zaś widoki obejmują Grzbiety Kamienicki i Wysoki Gór Izerskich – zza tego ostatniego wystają fragmenty Karkonosz.

4) Kozia Szyja – częściowo zalesione wzniesienie nad Kopańcem, na którego grzbiet z obu stron podchodzą łąki – po stronie północnej z kamiennymi wałami. Z grzbietu rozciągają się przecięte pasmami drzew widoki na Karkonosze, Wysoki Kamień w Górach Izerskich oraz Pogórze Izerskie. Przy trasie.

Widok znad Kopańca na Wysoki Kamień

5) Łąki nad Górzyńcem – rozciągnięte nad doliną Małej Kamiennej, pod grzbietem Bobrowych Skał i Ciemniaka niestety stopniowo zarastają, zasłaniając ładne widoki na Karkonosze i Wysoki Grzbiet Gór Izerskich. I tu znajdziemy kamienne wały, dzielące poszczególne kwatery. Przy trasie.

7. Góry Kamienne

1) Łąki nad Rybnicą Leśną

2) Łąka nad Borównem

3) Łąki Wzgórz Włodzickich

4) Łąka pod Klinem

5) Łąki nad Broumovem

8. Góry Kaczawskie

1) Łąki w rejonie Przeł. Widok

2) Łąki pod Różanką

3) Łąki Radzimowic

4) Łąki

5)

9. Góry Wałbrzyskie

1) Łąki pod Krąglakiem

2)

3)

4)

5)

10. Rudawy Janowickie

1) Hala Krzyżowa

2) Łąki nad Przeł. Rędzińską

3) Łąki nad Karpnikami

4) Łąki

5)

11. Góry Sowie i Bardzkie

1) Łąki na Wysokiej Drodze

2) Łąka pod Kukułką

3) Łąki nad Kamionkami

4) Łąki pod Przeł. Walimską

5) Łąki między Sokołem a Moszną

12. Masyw Ślęży i Przedgórze Sudeckie